C
han Born 24 December 2022 ·ប្រវត្តិ៖អរិយក្សត្រ ដែល អរិយ ប្រែថារុងរឿង ថ្កើនថ្កាន ដ៍ប្រសើរ ឬ ស្មើរ អរិយធម៍ ចំណែកក្សត្រ ប្រែថា ជាស្តេច។ តំបន់កាលដើមឡើយជា តំបន់ ស្រុកព្រះស្តេច ដូច ស្រុកព្រះស្តេចនៅ ព្រៃវែងដែរ គឺ ភូមិស្រុកសម្រាប់ស្តេចកកើតរស់នៅ។ នគរខ្មែរពីដើម មានស្តេចរាប់សិប គ្រប់គ្រងទឹកដីរៀងៗខ្លួន ដូចជា ស្តេចនៅ ល្វាឯម ស្និតជាមួយ ស្តេចយួន ស្តេចនៅ ឧត្តុង្គ ស្និតជាមួយ ស្តេចសៀម ស្តេចនៅ ចតុមុខ ស្និតជាមួយ ស្តេចលាវ។
ផែនទី ភូមិ ប្រវត្តិ ក្រុង អរិយក្សត្រ
ពេលលបារាំង ចូលស្រុក បន្ទាយទ័ព ត្រូវបានគេ តាំងនៅ តំបន់អរិយក្សត្រ និង ជ្រោយចង្វារ ដែល កងទ័ពជើងទឹកនៅ អរិក្សត្រ និង កងទ័ពជើងអាកាស នៅលើ កោះជ្រោតបង្វារ គោលបំណងតាំង មូលដ្ឋានទ័ពបែបនេះ គឺដើម្បី ការពារព្រះបរមរាជវាំង្គ។ លុះសង្រ្គាមលោកទី ១ និង ទី ២ មូលដ្ឋានទ័ពត្រូវបានគេផ្លាស់ប្តូរ មកនៅ ពោធិចិនតុងវិញ ព្រលានយន្តហោះ ត្រូវគេមក សាងសង់នៅ សង្កាត់វាលវង...។ ស្តេច ជាធម្មតា ត្រូវជ្រើសរើស យកកចេញពី តំបន់ អរិយក្សត្រ។ ស្តេចស្រុកខ្មែរ កាលនោះ មាន ២ ខ្សែ គឺខ្សែ នរោត្តម ស្និត សៀម ត្រូវបាន លើកបន្តុប និង ស្តេច ស៊ីសិវត្ថិ ស្និតយួន ត្រូវ យួនបន្តុបឲ្យសោយរាជ្យ ដូច្នេះ ខ្សែស៊ីសុវត្ថិ គឺរស់នៅ តំបន់ អរិយក្សត្រ ចំណែកខ្មែរនរោត្តម រស់នៅ តំបន់ វាំងចាស់ឧត្តុង្គ ភ្នំពេញ។
ផែនទី រដ្ឋបាល សង្កាត់ ១១ នៃ ក្រុង អរិយក្សត្រ ខេត្ត កណ្តាល
-----
អរិយក្សត្រ៖ ប្រែថា ក្សត្រដ៍ប្រសើរ ស្តេចពីដើម សោយរាជ្យនៅតំបន់ ល្វាឯម/អរិយក្សត្រ នេះ។ ចុអ្វីជា ល្វា ឯម ? តាមការវិភាគ ដូចជា តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត សៀម គឺថា ល្វា គឺជា អាណាចក្រមួយ ធំ ហៅថា នគរស្រីល្វូរ Lvo សព្វថ្ងៃ នៅសល់ត្រឹម បុរី រាំ (មិនមែន បុរី រ៉ាំ ទេ) គ។ គ្រាដែល សៀម កំទេចនគរខ្មែរនៅ អង្គរវត្ត ខ្មែរបាន បង្កើតនគរថ្មី ឈ្មោះថា លង្វែក ដែលសៀម ដឹងថា គឺជា នគរស្រីល្វូ នេះឯង ក៍លើកទ័ពជើងគោកចូលតាម បាត់ដំបង ពោធិសាត់ ជើងទឹកចូលតាម កំពត កំពង់សោម ចូលកំទេច ក្រុងលង្វែក។ ពាក្យ លង្វែក នេះ ដែល ទាក់ទង និង ល្វា ចំណែក ឯម គឺជា ភាសាយួន ប្រែថា ស្អាត អែមណាស់ !!-- សរុបមក អរិយក្សត្រគឺជា ពូជពង្សស្តេច នៃនគរ ស្រីល្វូ៕
ផែនទី ខេត្ត កណ្តាល
------
មកដឹងពីចំនួនសង្កាត់ទាំង១១របស់ក្រុងអរិយក្សត្រ 2023-06-22 អរិយក្សត្រដើមឡើយគឺជាភូមិមួយក្នុង ស្រុកល្វាឯមនៃខេត្តកណ្ដាល ស្ថិតនៅតំបន់ប៉ែកខាងកើតនៃរាជធានីភ្នំពេញ។ បើយើងឈរនៅពីទីតាំងទីក្រុងកោះពេជ្រ យើងមុខជាឃើញទីតាំងភូមិនេះ នៅឯត្រើយជាយម្ខាងនៃក្រុងជាក់ជាពុំខាន។ ------
អរិយក្សត្រ៖ ប្រែថា ក្សត្រដ៍ប្រសើរ ស្តេចពីដើម សោយរាជ្យនៅតំបន់ ល្វាឯម/អរិយក្សត្រ នេះ។ ចុអ្វីជា ល្វា ឯម ? តាមការវិភាគ ដូចជា តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត សៀម គឺថា ល្វា គឺជា អាណាចក្រមួយ ធំ ហៅថា នគរស្រីល្វូរ Lvo សព្វថ្ងៃ នៅសល់ត្រឹម បុរី រាំ (មិនមែន បុរី រ៉ាំ ទេ) គ។ គ្រាដែល សៀម កំទេចនគរខ្មែរនៅ អង្គរវត្ត ខ្មែរបាន បង្កើតនគរថ្មី ឈ្មោះថា លង្វែក ដែលសៀម ដឹងថា គឺជា នគរស្រីល្វូ នេះឯង ក៍លើកទ័ពជើងគោកចូលតាម បាត់ដំបង ពោធិសាត់ ជើងទឹកចូលតាម កំពត កំពង់សោម ចូលកំទេច ក្រុងលង្វែក។ ពាក្យ លង្វែក នេះ ដែល ទាក់ទង និង ល្វា ចំណែក ឯម គឺជា ភាសាយួន ប្រែថា ស្អាត អែមណាស់ !!-- សរុបមក អរិយក្សត្រគឺជា ពូជពង្សស្តេច នៃនគរ ស្រីល្វូ៕
---
អនុក្រឹត្យស្តីពីការបង្កើតក្រុងអរិយក្សត្រ នៃខេត្តកណ្តាល លេខ ២៧២អនក្រ.បក ចុះថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ដោយកាត់យកឃុំចំនួន ០៦ ពីស្រុកខ្សាច់កណ្តាល គឺឃុំបាក់ដាវ ឃុំកោះឧកញ៉ាតី ឃុំព្រែកអំពិល ឃុំព្រែកលួង ឃុំព្រែកតាកូវ និងឃុំស្វាយជ្រំ និង ឃុំចំនួន ០៥ ពីស្រុកល្វាឯម គឺឃុំអរិយក្សត្រ ឃុំសារិកាកែវ ឃុំពាមឧកញ៉ាអុង ឃុំព្រែកក្មេង និងឃុំបារុង។
----
កម្ពុជា៖ កម្ពុជាគ្រោងសាងសង់ស្ពានថ្មីមួយ គឺស្ពានអរិយក្សត្រ (ស្ពានមិត្តភាព កម្ពុជា កូរ៉េ)។ តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្រទេសដែលមាស្តេចសោយរាជ្យ គេបង្កើតវាំង្គ និង ភូមិស្តេច ឬ ស្រុកព្រះស្តេច ឬ ភូមិអរិក្សត្រនេះឯង។ គេនឹងជ្រើសរើស ស្តេច ចេញមកពី ភូមិរាជទាំងនេះ។ គេមិនឲ្យស្តេចរស់នៅ លាយឡំជាមួយរាស្រ្ត ខ្លាចរាស្រ្តបន្លំធ្វើជាស្តេច ។ កម្ពុជាកំពុងមានគំរោងសាងសង់ស្ពានធំៗ ៤ កន្លែង សូមមើលផែនទី សម្រាប់អ្នករកស៊ី អចលនទ្រព្យ !!!
នៅថ្ងៃទី២៣ខែធ្នូឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចបង្កើតក្រុងមួយទៀត គឺក្រុងអរិយក្សត្រនៃខេត្តកណ្តាល។ ក្រុងអរិយក្សត្រ ដែលជាក្រុងទី២ របស់ខេត្តកណ្តាលមានសង្កាត់ចំនួន១១៖ សង្កាត់បាក់ ដាវ សង្កាត់កោះឧកញ៉ាតី សង្កាត់ព្រែកអំពិល សង្កាត់ព្រែកលួង សង្កាត់ព្រែកតាកូវ សង្កាត់ស្វាយជ្រុំ សង្កាត់អរិយក្សត្រ សង្កាត់សារិកាកែវ សង្កាត់ពាមឧកញ៉ាអុង សង្កាត់ព្រែកក្មេង និងសង្កាត់បារុង។ សង្កាត់ទាំង១១ នៃក្រុងអរិយក្សត្រនេះ គឺកាត់ឃុំចំនួន៦ ពីស្រុកខ្សាច់កណ្តាល និងឃុំចំនួន៥ ពីស្រុកល្វាឯម។ នៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ រោងចក្រប្រព្រឹត្តកម្មទឹកស្អាតបាក់ខែង ស្ថិតនៅសង្កាត់បាក់ខែង ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ រាជធានីភ្នំពេញ នាព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា ក្រុងអរិយក្សត្រនឹងមិនកាត់ចូលក្រុងភ្នំពេញនោះទេ។ ក្រុងអរិយក្សត្រនឹងនៅតែស្ថិតនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាល។
លោកស្រីតាំង ហ៊ួរ នាយិការនៃក្រុមហ៊ុន Amatak Property បានលើកឡើងថា៖ « ក្រោយពេលគម្រោងស្ពានឆ្លងទន្លេ ពីផ្សាររាត្រី ទៅជ្រោយចង្វារ និងទៅតំបន់អរិយក្សត្របានអនុម័ត អគារនៅទីនោះនឹងផុសច្រើន គ្រាន់តែមិនលឿនពេកនោះទេ ហើយតំបន់នេះនឹងទាក់ទាញជាងគេបំផុត ចំណែកឯទេសភាពកណ្ដាលក្រុងកាន់តែស្អាតខ្លាំង។» លោកស្រីបានបន្តថា៖ «នៅពេលដែលអគារចាប់ ផ្ដើម សាងសង់បន្តៗនៅក្នុងតំបន់ទាំងនេះ តម្លៃអចលនទ្រព្យនឹងផ្លាស់ប្ដូរខ្លាំងនាពេលអនាគត។» លោកស្រីជឿជាក់ថា តំបន់ទាំងនេះនឹងក្លាយជាតំបន់លេខ១នៅក្នុងក្រុងផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះផងដែរ នាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ គម្រោងស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-កូរ៉េ (ផ្សារចាស់-ជ្រោយចង្វារ-អរិយក្សត្រ)ប្រហែលជាអាចបើកការដ្ឋានសាងសង់នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២៤៕
រដ្ឋសម្រេចបង្កើត«ក្រុងអរិយក្សត្រ» ដោយកាត់ឃុំចំនួន១១ពីស្រុកខ្សាច់កណ្តាល និងល្វាឯម
ដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចបង្កើតក្រុង«អរិយក្សត្រ» នៃខេត្តកណ្តាល ដោយកាត់យកឃុំចំនួន៦ ពីស្រុកខ្សាច់កណ្តាល និងឃុំចំនួន៥ នៅស្រុកល្វាឯម។ នេះបើតាមអនុក្រឹតរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន នាថ្ងៃទី២៣ធ្នូ។
ឃុំចំនួន១១នៃខេត្តកណ្តាល ដែលក្លាយជាដីក្រុងអរិយក្សត្រនោះ គឺមានសង្កាត់បាក់ដាវ សង្កាត់កោះឧកញ៉ាតី សង្កាត់ព្រែកអំពិល សង្កាត់ព្រែកលួង សង្កាត់ព្រែកតាកូវ សង្កាត់ស្វាយជ្រុំ សង្កាត់អរិយក្សត្រ សង្កាត់សារិកាកែវ សង្កាត់ពាមឧកញ៉ាអុង សង្កាត់ព្រែកក្មេង និងសង្កាត់បារុង។ សម្រាប់ទីតាំងរដ្ឋបាល ក្រុងអរិយក្សត្រនោះ គឺស្ថិតនៅក្នុងសង្កាត់អរិយក្សត្រ តែម្តង។
សម្តេច ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធ និងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល ក្រុងអរិយក្សត្រ ត្រូវអនុលោមតាមច្បាប់ស្តីពីការ គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។ ចំពោះការកំណត់ចំនួនសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាក្រុងអរិយក្សត្រ ក្រុមប្រឹក្សាស្រុកខ្សាច់កណ្តាល និងក្រុមប្រឹក្សា ស្រុកល្វាឯម ត្រូវអនុលោមតាមមាត្រា១៨ថ្មី នៃច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ និង មាត្រា៣ថ្មី នៃច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ក្រុមប្រឹក្សាស្រុក ក្រុមប្រឹក្សាខណ្ឌ។
កាលពីថ្ងៃទី៩ធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលបានចុះហត្ថលេខាខ្ចីប្រាក់ពីកូរ៉ខាងត្បូង ប្រមាណ១៨០០លានដុល្លារអាម៉េរិក ដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនានាក្នុងប្រទេស។ ក្នុងចំណោមទាំងនេះ គឺមានជាង១៥០លានដុល្លារ រដ្ឋនឹងយកទៅសាងសង់ស្ពានឆ្លងពីទន្លេពីរាជធានីទៅកាន់តំបន់អរិយក្សត្រ។ បើតាមលោក ស៊ុន ចាន់ថុល រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន គម្រោងធ្វើស្ពាននេះ នឹងអនុវត្តនាអំឡុងពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២៣។
ភ្នំពេញ៖ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថាក្រុងអរិយក្សត្រ និងក្រុងសំពៅពូន ជាក្រុងដែលបង្កើតថ្មីសម្រាប់ខេត្តកណ្តាល មិនត្រូវកាត់ចូលជាក្រុងរបស់រាជធានីភ្នំពេញនោះទេ។
ថ្លែងក្នុងពិធីសម្ពោធរោងចក្រផលិតទឹកស្អាតបាក់ខែង នៅខណ្ឌជ្រោយចង្វារ រាជធានីភ្នំពេញ ព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា៖ «សូមបញ្ជាក់ ក្រុងអរិយក្សត្រអត់មានឱ្យភ្នំពេញទេ បង្កើតក្រុងមួយ [….] ឥលូវយើងបង្កើតក្រុង២នៅខេត្តកណ្តាល ក្រុងសំពៅពូន នៅកោះធំ និងក្រុងអរិយក្សត្រមួយ»។
គួរឱ្យដឹងដែរថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យនាថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ដោយសម្រេចបង្កើតក្រុងថ្មីគឺ «ក្រុងអរិយក្សត្រ» ដោយកាត់យកឃុំចំនួន៦ ពីស្រុកខ្សាច់កណ្តាល និងឃុំចំនួន៥ ពីស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល។ ក្នុងនោះ ឃុំចំនួន៦នៃស្រុកខ្សាច់កណ្តាលដែលត្រូវកាត់ចេញទៅជាក្រុងអរិយក្សត្រគឺមាន ឃុំបាក់ដាវ ឃុំកោះឧកញ៉ាតី ឃុំព្រែកអំពិល ឃុំព្រែកលួង ឃុំព្រែកតាកូវ និងឃុំស្វាយជ្រំ។ ឃុំចំនួន៥នៃស្រុកល្វាឯមក៏ត្រូវកាត់ទៅឱ្យក្រុងអរិយក្សត្រផងដែរ គឺឃុំអរិយក្សត្រ ឃុំសារិកាកែវ ឃុំពាមឧកញ៉ាអុង ឃុំព្រែកក្មេង និងឃុំបារុង។
បើតាមអនុក្រឹត្យ ក្រុងអរិយក្សត្រ នឹងក្លាយជាក្រុងទី២នៃខេត្តកណ្តាល បន្ទាប់ពីក្រុងតាខ្មៅ។ ក្រុងអរិយក្សត្រមានសង្កាត់ចំនួន១១ គឺសង្កាត់បាក់ដាវ សង្កាត់កោះឧកញ៉ាតី សង្កាត់ព្រែកអំពិល សង្កាត់ព្រែកលួង សង្កាត់ព្រែកតាកូវ សង្កាត់ស្វាយជ្រំ សង្កាត់អរិយក្សត្រ សង្កាត់សារិកាកែវ សង្កាត់ពាមឧកញ៉ាអុង សង្កាត់ព្រែកក្មេង និងសង្កាត់បារុង។ សម្រាប់ទីតាំងរដ្ឋបាល ក្រុងអរិយក្សត្រ ត្រូវស្ថិតនៅក្នុងសង្កាត់អរិយក្សត្រ។
ជាមួយគ្នានេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ដូចគ្នា ដែលបានសម្រេចបង្កើតក្រុង «ក្រុងសំពៅពូន» នៃខេត្តកណ្តាល ដោយកាត់យកឃុំចំនួន៥ ពីស្រុកកោះធំ គឺឃុំឈើខ្មៅ ឃុំព្រែកជ្រៃ ឃុំព្រែកស្ដី ឃុំជ្រោយតាកែវ និងឃុំសំពៅពូន។ បើតាមអនុក្រឹត្យរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឃុំចំនួន៥នៃស្រុកកោះធំ នឹងកាត់យកដើម្បីបង្កើត «ក្រុងសំពៅពូន» ថ្មីដែលឃុំទាំង៥នោះនឹងក្លាយជាសង្កាត់ឈើខ្មៅ សង្កាត់ព្រែកជ្រៃ សង្កាត់ព្រែកស្តី សង្កាត់ ជ្រោយតាកែវ និងសង្កាត់សំពៅពូន ឯសម្រាប់ទីតាំងរដ្ឋបាល ក្រុងសំពៅពូន ត្រូវស្ថិតនៅក្នុងសង្កាត់សំពៅពូន។
គូសបញ្ជាក់ដែលថា ខេត្តកណ្តាលគឺមានក្រុងចំនួន៣ គឺក្រុងសំពៅពូន ក្រុងអរិយក្សត្រ និងក្រុងតាខ្មៅ៕
គួររំឭកថា កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចេញអនុក្រឹត្យ បង្កើតក្រុងអរិយក្សត្រ នៃខេត្តកណ្តាល ដោយកាត់ឃុំចំនួន ០៦ ពីស្រុកខ្សាច់កណ្តាល គឺឃុំបាក់ដាវ ឃុំកោះឧកញ៉ាតី ឃុំព្រែកអំពិល ឃុំព្រែកលួង ឃុំព្រែកតាកូវ និងឃុំស្វាយជ្រំ និងឃុំចំនួន ០៥ ពីស្រុកល្វាឯម គឺឃុំអរិយក្សត្រ ឃុំសារិកាកែវ ឃុំពាមឧកញ៉ាអុង ឃុំព្រែកក្មេង និងឃុំបារុង ដែលធ្វើឱ្យក្រុងអរិយក្សត្រ មានសង្កាត់សរុបចំនួន ១១។ ក្រុង អរិយក្សត្រ
ក្រុង អរិយក្សត្រ
