ប្រ្រភព Wikipedia ប្រវត្តិសាស្ត្រ តាកែវជាខេត្តចំណាស់មួយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា "ដើមកំណើតនៃអរិយធ៌មខ្មែរ" ដោយសារតែធ្លាប់ជាតំបន់កណ្តាលនៃនគរចេនឡាបន្ទាប់ពីការធ្លាក់ចុះនៃនគរភ្នំ។ ប្រវត្តិសាស្រ្ត ជាច្រើនដែលទាក់ទងនឹងសម័យ អាណាចក្រភ្នំ និងសម័យ ចេនឡា ដោយមាន ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរហូតដល់៣៤ប្រាសាទដែលបានកសាងឡើងមុនសម័យអង្គររវាងសតវត្សទី៥ដល់ទី៨។ សក្ដានុពលភាពសំខាន់ក្នុងខេត្ត នេះគឺវិស័យទេសចរណ៍ ដែលជាប្រភពចំណូលជូនរដ្ឋ និងអាចឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទាញរកប្រយោជន៍ពីវិស័យនេះផងដែរ។ តំបន់ទេសចរណ៍សំខាន់ៗក្នុងខេត្តនេះមានភាគច្រើនជាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដូចជា ប្រាសាទបុរាណជាដើម ដែលធ្វើឱ្យទេសចរចូលចិត្តមកធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ព្រមទាំងទទួលនូវអារម្មណ៍បរិសុទ្ធ ពីទេសភាពប្រណីតៗជុំវិញតំបន់ ប្រាសាទបុរាណនោះផងដែរ។តាកែវត្រូវបានគេគិតថាជាកន្លែងកំណើតនៃអរិយធម៌ខ្មែរ។ ពាណិជ្ជករនៃប្រទេសចិនបានរៀបរាប់ថា រាជាណាចក្រខ្មែរកាលពីដើមមានទីតាំងស្ថិតនៅតាកែវ ដែលមានឈ្មោះថា "ហ្វ៊ូណន" ហើយពួកគេបាននិយាយទៀតថា នេះជាព្រះរាជាណាចក្រដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញ។ ភស្ដុតាងនៃវត្ថុបុរាណនៅអង្គរបុរី បានបញ្ជាក់ថាទីនេះជាកន្លែងដែល ជាមូលដ្ឋាននៃព្រះរាជាណាចក្រខ្មែរយ៉ាងសំខាន់ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ ៤០០ មុនគ្រិស្តសករាជ។ ក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ២៤ ខេត្តតាកែវគឺជាខេត្តមួយដែលមានវ័យចំណាស់ជាងគេក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលមានប្រវត្តិទាក់ទង់និងអាណាចក្រភ្នំ និងចេនឡា។ ខេត្តតាកែវមានប្រាសាទបុរាណចំនួន ៣៤ ដែលបុព្វបុរសខ្មែរយើងបានបន្សល់ទុក ហើយក៏ជាដួងព្រលឹងនៃប្រជាជនខ្មែរកាលជំនាន់នោះនិងប្រទេសកម្ពុជាយើងផងដែរ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តតាកែវមានប្រាសាទ ដែលមានរូបរាងច្បាស់លាស់ចំនួន ៩កន្លែងដែលទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្រ្តគឺ៖
ប្រាសាទភ្នំដា ស្ថាបនាឡើងនៅក្នុងសតវត្សទី៦ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកអង្គរបូរី។
ប្រាសាទបាយ៉ង់កោរ ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី៧ ស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំ បាយ៉ង់ ស្រុកគិរីវង់។
ប្រាសាទនាងខ្មៅ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១០ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកសំរោង។
ប្រាសាទភ្នំជីសូរ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១១ ស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំជីសូរ ក្នុងស្រុកសំរោង។
ប្រាសាទភ្នំតាម៉ៅ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១១ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកបាទី។
ប្រាសាទថ្មដុះ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១១ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកបាទី។
ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១២ និងដើមសតវត្សទី១៣ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកបាទី។
ប្រាសាទយាយពៅ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១២ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកបាទី។
ប្រាសាទជប់ពល: ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងដូនកែវ។
ខេត្តតាកែវជាខេត្តមួយមានវ័យចំណាស់ជាងគេក្នុងចំណោមខេត្តក្រុងទាំង២៤នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ទឹកដីដ៏យូរលង់នេះសំបូរទៅដោយធនធាន ប្រវត្តិសាស្រ្ត ជាច្រើនដែលទាក់ទងនឹងសម័យអាណាចក្រភ្នំ និង សម័យចេនឡា ដោយមាន ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរហូតដល់៣៤ប្រាសាទ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តតាកែវមានប្រាសាទ ដែលមានរូបរាងច្បាស់លាស់ចំនួន៦កន្លែងដែលទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្រ្តដូចជា៖
- ប្រាសាទភ្នំដា: ស្ថាបនាឡើងនៅក្នុងសតវត្សទី៦ស្ថិតនៅក្នុងស្រុក អង្គរបុរី។
- ប្រាសាទបាយ៉ង: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី៧ ស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំ បាយ៉ង ស្រុកគិរីវង្ស។
- ប្រាសាទនាងខ្មៅ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១០ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុក សំរោង។
- ប្រាសាទភ្នំជីសូរ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១១ ស្ថិតនៅលើកំពូល ភ្នំជីសូរក្នុងស្រុកសំរោង។
- ប្រាសាទភ្នំតាម៉ៅ: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១១ ស្ថិតនៅក្នុង ស្រុកបាទី។
- ប្រាសាទបាទី: ស្ថាបនាឡើងក្នុងសតវត្សទី១២ និងដើមសតវត្សទី១៣ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកបាទី។
- តាកែវគឺជា ខេត្តមួយនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តនេះគឺ ក្រុងដូនកែវ។
ប្រវត្តិប្រាសាទនាងខ្មៅ នៅខេត្តតាកែវ ប្រាសាទនាងខ្មៅ បានស្ថាបនាឡើងអំពីថ្មភក់ និងឥដ្ឋតាមបែបរចនាបទកោះកែ ជាស្នាព្រះហ្ថស្តរបស់ព្រះបាទជ័យវរ័្មនទី៤ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១០ (៩២១-៩៤១) នៃគ្រឹស្តសករាជសម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មមញ្ញសាសនា ដែលមានប្រាសាទ ៣នៅទន្ទឹមគ្នា។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននៅសល់ប្រាង្គប្រាសាទតែពីរទេ។
ប្រាសាទនេះ ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តប្រាសាទនាងខ្មៅ ក្នុងឃុំរវៀង ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ២ ដែលមានប្រមាណជា ៥២ គីឡូម៉ែត្រ ពីរាជធានីភ្នំពេញ និង២៧ គីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្តតាកែវ។ តើប្រាសាទនាងខ្មៅមានដើមកំណើតយ៉ាងដូចម្តេច?
តាមរឿងព្រេងខ្មែរបានដំណាលថា មានស្ដេចមួយព្រះអង្គព្រះនាម ព្រះបាទសុរិយោវង្ស មានមហិទ្ធិរិទ្ធិមានបុណ្យច្រើន បានសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅភ្នំជីសូរ ហើយទ្រង់មានបុត្រីមួយព្រះអង្ គព្រះនាមនាងខ្មៅ ដែលព្រះនាងមានរូបឆោមលោមពណ៌ល្អដាច់ស្រីក្នុងព្រះនគរ។ ស្តេចជាច្រើនអង្គ ចង់ស្តីដណ្តឹងព្រះនាង ប៉ុន្តែព្រះនាងមិនយល់ព្រម បែរជាទៅលួចស្រលាញ់គ្នាជាមួយបុរសកំសត់ម្នាក់ឈ្មោះបណ្ឌិតស្រី។ លុះដឹងដល់ព្រះបិតា ទ្រង់ខ្ញាល់ជាខ្លាំង ក៏កាត់កាលព្រះរាជធីតាចោលមួយរំពេច ក្រោយពីសម្លាប់បុរសកំសត់នោះចោល។ ព្រះបាទសុរិយោវង្ស ទ្រង់ក៏បានបស់បង់ព្រះនាងចោលឲ្យទៅគង់នៅឆ្ងាយ ដោយកសាងប្រាសាទចំនួន បីថ្វាយ ដែលបច្ចុប្បន្នសល់តែពីរ គឺប្រាសាទនាងខ្មៅ។
ក្រោមមកព្រះនាងក៏ទៅចាប់ចិត្តនឹង ភិក្ខុមួយអង្គនាម កែវ ដែលមានចំណេះដឹងល្បីល្បាញពេញភូមិស្រុក។ ព្រះនាងក៏យាងតាមដំរីទៅទូលឲ្យ ភិក្ខុកែវ សឹក ឯភិក្ខុកែវ ក្រោយពីសឹកក៏បានរួមរស់ជាមួយព្រះនាងខ្មៅតរៀងទៅ។
វិភាគប្រវត្តិសាស្រ្ត
ដូចមានការបញ្ជាក់ពីខាងលើស្រាប់ថា តាកែវ គឺជា រាជធានីចំណាស់ តាមឯកសារ កាលសតវត្សទី ៣ មាន នគរ ៣ គឺ នគរបាភ្នំ នគរអង្គរបុរី និង នគរអូកែវ។ យោងតាមការវិភាក វៀតណាមគេ គេកំណត់ថា វៀតណាម ទទួលអរិយធម៍អូរកែវ Oc Eo Civilization ដោយវៀតណាមគេរកឃើញកំណាយ ប្រវត្តិសាស្រ្ត មានវប្បធម៍ខ្មែរ វៀតណាម ចាម អឺរ៉ុប ចូលគ្នា។ នេះបញ្ជាក់់ថា ដោយសារ ជាវប្បធម៍ចម្រុះ បានជាខ្មែរ មិនអាចរួមរស់ជាមួយ គ្នាបាន ទើបបំបែក កំពង់ផែ ទៅ អង្គបុរី និង អង្គវត្ត (បឹងទន្លេសាប)។ Nagar = នគរ= នាគ។ អង្គ = តា។ អង្គរ =Angkor = នាគ (នគរវត្ត)។ អង្គរបុរី= តា បុរី=ខេត្ត តាកែវ=ខេត្ត តាខ្មៅ =Ca Mao (ខេត្តទឹកខ្មៅ)
កំពង់ផែអូរកែវ ៖ កំពង់ផែអូរកែវ ស្ថិតនៅជាប់ ភ្នំបាត់ព្រះថេរ ស្រុកបាថេរ ខេត្តពាមបន្ទាយមាស 
កម្ពុជាក្រោម កូសាំងស៊ីន។ ជាកំពង់ផែដែលមានដើមកំណើត ចាប់ពី សតវត្សទី១ ដល់ សតវត្សទី៧។ Óc Eo (French, from Khmer: អូរកែវ, O Keo, "Glass Canal") is an archaeological site in Thoại Sơn District in southern An Giang Province, Vietnam, in the Mekong River Delta. Óc Eo may have been a busy port of the kingdom of Funan between the 2nd century BC and 12th centuries. Scholars use the term "Óc Eo Culture" to refer to the archaeological culture of the Mekong Delta region that is typified by the artifacts recovered at Óc Eo through archeological investigation
កម្ពុជាក្រោម កូសាំងស៊ីន។ ជាកំពង់ផែដែលមានដើមកំណើត ចាប់ពី សតវត្សទី១ ដល់ សតវត្សទី៧។ Óc Eo (French, from Khmer: អូរកែវ, O Keo, "Glass Canal") is an archaeological site in Thoại Sơn District in southern An Giang Province, Vietnam, in the Mekong River Delta. Óc Eo may have been a busy port of the kingdom of Funan between the 2nd century BC and 12th centuries. Scholars use the term "Óc Eo Culture" to refer to the archaeological culture of the Mekong Delta region that is typified by the artifacts recovered at Óc Eo through archeological investigation
ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត ខេត្តតាកែវគឺជាខេត្ដមួយស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ខាងលិចជាប់នឹងខេត្តកំពត ភាគពាយ័ព្យជាប់នឹងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខាងជើងនិងខាងកើតជាប់ខេត្តកណ្ដាល និងភាគខាងត្បូងជាប់ជាមួយព្រំដែនអន្ដរជាតិប្រទេសវៀតណាម។ ខេត្តតាកែវមានផ្ទៃដីសរុប ៣,៥៦២.៧០ គីឡូម៉ែត្កការេ[២]។ ទីរួមខេត្តនៃខេត្តតាកែវគឺក្រុងដូនកែវ ដែលជាក្រុងតូចមួយមានប្រជាជន ៣៩,១៨៦ នាក់។ បើយើងធ្វើដំណើរពីភ្នំពេញទៅកាន់ទីរួមខេត្តតាកែវលើកំណាត់ផ្លូវជាតិលេខ ២ និងលេខ៣ គេនឹងបានឃើញស្ថានភាពប្រជាពលរដ្ឋ ការប្រកបរបររកស៊ីរបស់ពួកគេនៅក្នុងខេត្តនេះ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ គេក៏អាចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ២ផងដែរ ដែលមានចម្ងាយផ្លូវប្រហែល៧៨ គីឡូម៉ែត្រ។ រូបភាពតូច
ចំនួនប្រជាជន
តាមជំរឿនប្រជាជននៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៨ ខេត្តតាកែវមានចំនួន ៧៩០,១៦៨នាក់ និងជំរឿនថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៨ ប្រជាជនមានចំនួន ៨៤៤,៩០៦នាក់។ តាមការធ្វើជំរឿនប្រជាជនកម្ពុជានៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ បានបង្ហាញថា ខេត្តតាកែវមានប្រជាជនសរុបចំនួន ៨៩៩,៤៨៥នាក់ និងមានដង់ស៊ីតេចំនួន ២៥២.៥នាក់ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ បើប្រៀបធៀបរវាងចន្លោះឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០១៩ មានកើនឡើងចំនួន ០.៥៧%[៣]។
លេខស្រុក/ក្រុងឃុំ/សង្កាត់ភូមិ
- ២១០១ ស្រុកអង្គរបូរី ៦ ៣៤
- ២១០២ ស្រុកបាទី ១៥ ១៦៨
- ២១០៣ ស្រុកបូរីជលសារ ៥ ៣៩
- ២១០៤ ស្រុកគីរីវង់ ១២ ១១៥
- ២១០៥ ស្រុកកោះអណ្តែត ៦ ៦៨
- ២១០៦ ស្រុកព្រៃកប្បាស ១៣ ១១០
- ២១០៧ ស្រុកសំរោង ១១ ១៤៧
- ២១០៨ ក្រុងដូនកែវ ៣(សង្កាត់) ៤០
- ២១០៩ ស្រុកត្រាំកក់ ១៥ ២៤៤
- ២១១០ ស្រុកទ្រាំង ១៤ ១៥៤
រដ្ឋបាលខេត្ត
ខេត្ត តាកែវ ចំនួនស្រុក ១០
១ ស្រុកអង្គរបូរី
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
1
|
6
| ||
2
|
8
| ||
3
|
4
| ||
4
|
6
| ||
5
|
4
| ||
6
|
6
|
២ ស្រុកបាទី
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
7
|
12
| ||
8
|
7
| ||
9
|
8
| ||
10
|
8
| ||
11
|
13
| ||
12
|
23
| ||
13
|
8
| ||
14
|
12
| ||
15
|
8
| ||
16
|
11
| ||
17
|
8
| ||
18
|
10
| ||
19
|
8
| ||
20
|
17
| ||
21
|
15
|
៣ ស្រុកបូរីជលសារ
អត្ថបទដើមចំបង: ស្រុកបូរីជលសារ
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
22
|
7
| ||
23
|
7
| ||
24
|
12
| ||
25
|
5
| ||
26
|
8
|
៤ ស្រុកគិរីវង់
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
27
|
10
| ||
28
|
8
| ||
29
|
6
| ||
30
|
13
| ||
31
|
6
| ||
32
|
13
| ||
33
|
9
| ||
34
|
9
| ||
35
|
11
| ||
36
|
8
| ||
37
|
12
| ||
38
|
9
|
៥ ស្រុកកោះអណ្តែត
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
39
|
13
| ||
40
|
17
| ||
41
|
15
| ||
42
|
6
| ||
43
|
10
| ||
44
|
7
|
៦ ស្រុកព្រៃកប្បាស
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
45
|
6
| ||
46
|
7
| ||
47
|
9
| ||
48
|
9
| ||
49
|
9
| ||
50
|
7
| ||
51
|
7
| ||
52
|
11
| ||
53
|
10
| ||
54
|
6
| ||
55
|
11
| ||
56
|
6
| ||
57
|
12
|
៧ ស្រុកសំរោង
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
58
|
9
| ||
59
|
10
| ||
60
|
11
| ||
61
|
19
| ||
62
|
18
| ||
63
|
10
| ||
64
|
23
| ||
65
|
9
| ||
66
|
14
| ||
67
|
13
| ||
68
|
11
|
៨ ក្រុងដូនកែវ
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
69
|
14
| ||
70
|
12
| ||
71
|
14
|
៩ ស្រុកត្រាំកក់
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
72
|
22
| ||
73
|
16
| ||
74
|
30
|
ត្រពាំងព្រីង ព្រៃតាខាប ក្រាំងតាចាន់ ត្រពាំងអំពិល ចំការទៀង ត្រពាំងតាសុខ អង្គតាង៉ិល មានជ័យ ខ្នាចចោរ អកពង ទឹកថ្លា គុសថ្មី ឈើទាលថ្គោល ត្រពាំងឈើទាល ត្មាតពង អង្គក្រឡាញ់ ពងទឹកខាងត្បូង ពងទឹកខាងជើង ទន្សោងរោរ៍ ទំនប់ជ្រៃ ព្រៃឈ្នួល សែនអោក អណ្តូងថ្ម ត្រពាំងថ្ម តាលាក់ខាងជើង តាលាក់ខាងត្បូង ចំការអង្គខាងជើង ចំការអង្គខាងត្បូង នៀល ត្រពាំងលាន
| |
75
|
25
| ||
76
|
11
| ||
77
|
12
| ||
78
|
14
| ||
79
|
12
| ||
80
|
16
| ||
81
|
17
| ||
82
|
23
| ||
83
|
13
| ||
84
|
11
| ||
85
|
13
| ||
86
|
9
|
១០ ស្រុកទ្រាំង
លរ
|
ឃុំ
|
# ភូមិ
|
ភូមិ
|
87
|
8
| ||
88
|
7
| ||
89
|
10
| ||
90
|
11
| ||
91
|
12
| ||
92
|
17
| ||
93
|
11
| ||
94
|
10
| ||
95
|
12
| ||
96
|
5
| ||
97
|
15
| ||
98
|
18
| ||
99
|
10
| ||
100
|
8
|
ផែនទី រដ្ឋបាលខេត្ត
បញ្ជីរដ្ឋបាលស្រុក
ផែនទីព្រំដែន
| List of district | ||||||
| Code | Khmer | English | Number Of Commune | Number Of Village | ||
| Commune | Sangkat | |||||
| 1 | 2101 | ស្រុក អង្គរបូរី | Angkor Borei District | 6 | 0 | 34 |
| 2 | 2102 | ស្រុក បាទី | Bati District | 15 | 0 | 168 |
| 3 | 2103 | ស្រុក បូរីជលសារ | Borei Cholsar District | 5 | 0 | 39 |
| 4 | 2104 | ស្រុក គីរីវង់ | Kiri Vong District | 12 | 0 | 115 |
| 5 | 2105 | ស្រុក កោះអណ្ដែត | Kaoh Andaet District | 6 | 0 | 68 |
| 6 | 2106 | ស្រុក ព្រៃកប្បាស | Prey Kabbas District | 13 | 0 | 110 |
| 7 | 2107 | ស្រុក សំរោង | Samraong District | 11 | 0 | 147 |
| 8 | 2108 | ក្រុង ដូនកែវ | Doun Kaev Municipality | 0 | 3 | 40 |
| 9 | 2109 | ស្រុក ត្រាំកក់ | Tram Kak District | 15 | 0 | 244 |
| 10 | 2110 | ស្រុក ទ្រាំង | Treang District | 14 | 0 | 154 |
| Total | 97 | 3 | 1,119 | |||
