- ស្ពៃបូកគោ
- ត្រសក់
- ស្ពៃក្ដោប,
- ត្របវែង,
- ប៉េងប៉ោះ,
- ផ្កាខាត់ណា,
- ពោតបារាំង,
- ផ្កាស្នោរ,
- ក្រូចឆ្មារ,
- ឃ្លោក,
- ម្រះ,
- ម្ទេស,
- ត្របស្រួយ,
- ល្ពៅ,
- ននោង,
- សណ្ដែកបារាំង,
- ក្រូចឆ្មារ (តែជ្រក់),
- ស្លឹកខ្ទឹម,
- ម្ទេសប្លោក,
- ប៉េង ប៉ោះខៀវ,
- ផ្កាគូឆាយ និង
- ផ្កាឡៃហៀង។
ឆ្នាំ ២០១៧៖ ការនាំចូលបន្លែ២០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ រំពឹងទុកថានឹងថយចុះ.កម្ពុជានាំបន្លែចូលពីបរទេសចំណាយជាង២០០លានដុល្លារក្នុង១ឆ្នាំក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និង នេសាទបានបង្ហាញរបាយការណ៍នៅថ្ងៃនេះថា កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នបានចំណាយថវិកាអស់ជាង ២០០លានដុល្លារអាមេរិ ក្នុង១ឆ្នាំៗ ក្នុងការនាំចូលបន្លែពីបរទេស ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុក ។ ក្នុងពិធីសម្ពោធគម្រោងកសិកម្មជាមួយ អង្គការ USAID នៅថ្ងៃនេះ ក្រសួងកសិកម្មបានបង្ហាញរបាយការណ៍ថា បន្លែដែលនាំចូលមកបំពេញតម្រូវនៅកម្ពុជាភាគច្រើនគឺនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសចិន។ អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មនៃក្រសួងកសិកម្ម លោកស្រី ចាន់ ផលលឿន មានប្រសាសន៍ក្នុងពិធីនោះថា បន្លែដែលកសិករកម្ពុជាដាំមិនបានគ្រប់គ្រាន់តាមតម្រូវការ ហើយនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម និង ចិននោះរួមមាន ខ្ទឹមបារាំង ការ៉ុត ស្ពៃបូកគោ និង ស្ពៃក្តោបជាដើម។ លោកស្រីបញ្ជាក់ពីមូលហេតុដែលកសិករខ្មែរដាំមិនបាន ចំពោះដំណាំទាំងនេះ ដោយសារ បញ្ហាអាកាសធាតុ និង ខ្វះចំណេះដឹងបច្ចេកទេស។
នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាគោលនយោបាយ លោក ច័ន្ធ សុផល មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីឲ្យកសិករខ្មែរដាំបន្លែ គ្រប់គ្រាន់តាម តម្រូវការទីផ្សារ ត្រូវមានការចងក្រងសហគមន៍ ក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានពីតម្រូវការទីផ្សារ និង ក្រុមអ្នកដាំដុះ។ លោកបន្តថា កន្លងមក កសិករ ដាំដំណាំមិនត្រូវតាមតម្រូវការ ឬ ជួនមានជួនអត់ ទើបទីផ្សារកម្ពុជាត្រូវការយកបន្លែពីប្រទេសផ្សេង មកបំពេញ។
ក្នុងពិធីនោះ អង្គការ USAID របស់អាមេរិក បានបង្ហាញរបាយការណ៍ថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាជាង ៧០ភាគរយកំពុងប្រកបរបរកសិកម្ម ប៉ុន្តែកសិករអាចដាំបន្លែបានតែ១ភាគ៣ នៃតម្រូវការទីផ្សារ ដោយសារបញ្ហាផ្សេងៗ។ អង្គការនេះ កំពុងសហការជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាព និង ជំនាញដល់កសិករឲ្យដាំដំណាំអាចផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងប្រទេស។
បច្ចុប្បន្នប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាក្រៅពីបាត់បង់ចំណូលដោយសារការនាំបន្លែចូលពីបរទេសក៏បារម្ភពីបញ្ហាសុខភាពដែរដោយសារបន្លែនាំចូលពីបរទេសពិសេសវៀតណាមមានសារធាតុគីមីច្រើន។ របាយការណ៍ផ្សព្វផ្សាយដោយសារព័ត៌មានរដ្ឋចិនស៊ីនហួរបានឲ្យដឹងថា នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមចាប់ពីខែមករាដល់ខែសីហាឆ្នាំ២០១៧ មានការពុលចំណីអាហារចំនួន៧៧ករណី ដែលបានបណ្តាលឲ្យមនុស្សចំនួន២ ២១៤នាក់ ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ហើយក្នុងចំណោមនោះ១៧នាក់បានស្លាប់។
បរិមាណបន្លែផ្គត់ផ្គង់នៅប្រទេសកម្ពុជា ជារៀងរាល់ឆ្នាំមានចំនួនប្រមាណជា ០,៩ លានតោន ក្នុងនោះមានការផ្គត់ផ្គង់បន្លែក្នុងស្រុក៤៤ភាគរយ និងបន្លែនាំចូល៥៦ភាគរយ។ ភ្នំពេញ — ប្រទេសកម្ពុជាដែលត្រូវគេដឹងថា ជាប្រទេសពឹងផ្អែកលើកសិកម្មខ្លាំងមួយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅតែប្រឈមនឹងកង្វះខាតបន្លែសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការក្នុងស្រុក ដែលជាហេតុនាំឲ្យប្រទេសនេះត្រូវនាំចូលបន្លែពីប្រទេសជិតខាងជារៀងរាល់ថ្ងៃ ជាមួយនឹងក្តីបារម្ភអំពីសារធាតុពុល។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទទូចឲ្យពង្រីកការដាំដុះ និងលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពបន្លែ ប៉ុន្តែមន្ត្រីនៃអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលថា ទីផ្សារបន្លែក្នុងស្រុកដែលមានតម្លៃទាប ជាឧបសគ្គមួយនៃការពង្រីកផលដំណាំនេះ។
ក្នុងពេលដែលបន្លែដាំក្នុងស្រុកនៅមិនទាន់អាចបំពេញតម្រូវការក្នុងស្រុកបាន ហើយត្រូវនាំចូលពីប្រទេសក្បែរខាងជាមួយក្តីបារម្ភពីសារធាតុពុលផងនោះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា ប្រមាញ់ និងនេសាទ បានស្នើឲ្យអ្នកដាំបន្លែបង្កើនការដាំដុះរបស់ខ្លួនតាមគោលការណ៍បច្ចេកទេសនៃការអនុវត្តកសិកម្មល្អ ឬហៅកាត់ថា (GAP) និងតាមបែបសរីរាង្គដែលមិនប្រើសារធាតុគីមី។
បរិមាណបន្លែផ្គត់ផ្គង់នៅប្រទេសកម្ពុជាជារៀងរាល់ឆ្នាំមានចំនួនប្រមាណជា ០,៩ លានតោន ក្នុងនោះមានការផ្គត់ផ្គង់បន្លែក្នុងស្រុក ៤៤ ភាគរយ និងបន្លែនាំចូល ៥៦ ភាគរយ។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់ពីអង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្មពិភពលោក ឬហៅកាត់ថា (FAO)។ តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្សេងទៀតឲ្យដឹងថា បន្លែប្រមាណ២០០ ទៅ ៤០០តោនត្រូវបាននាំចូលពីប្រទេសក្បែរខាងមកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញក្នុងមួយថ្ងៃៗ។
ថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងម៉ោងសម្រាកនៃសិក្ខាសាលាស្តីអំពីការលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពបន្លែសម្រាប់ទីផ្សារនៅប្រទេសកម្ពុជាដែលធ្វើឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃសុក្រ លោក ហ៊ាន វណ្ណហន អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ មានប្រសាសន៍ថា កង្វះបន្លែផ្គត់ផ្គង់ក្នុងស្រុក តម្រូវឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាកសិករខ្មែរ ត្រូវខិតខំបន្ថែមទៀត ក្នុងការបង្កើនផលដាំដុះ ដើម្បីទប់លំហូរចូលនៃបន្លែពីប្រទេសក្បែរខាង។«យើងត្រូវតែជំរុញ ក្នុងការផលិតបន្លែ ទោះបន្លែធម្មតា និងបន្លែដែលធានាគុណភាព។ បន្លែធានាគុណភាព ដូចជាបន្លែដែលផលិតតាមប្រព័ន្ធ GAP ឬក៏បន្លែដែលផលិតតាមប្រព័ន្ធកសិកម្មសរីរាង្គកាលណាយើងមានអាផលិតផលរបស់យើង ហើយផ្តល់ភាពទុកចិត្ត ដល់អ្នកហូប អ្នកទិញ គឺនៅពេលនោះគឺវាជាស្វ័យប្រវត្តិ អាបន្លែដែលដឹកឆ្ងាយមក វាលែងមកឯង»។
តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយ របស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ ហៅកាត់ថា ICCO បានឲ្យដឹងថា អ្នកប្រើប្រាស់ប្រមាណ៩៥ភាគរយ បារម្ភពីសុវត្ថិភាពទាំងបន្លែក្នុងស្រុក និងនាំចូលពីប្រទេសជិតខាងដែលអាចមានជាតិពុល។លោក មិន ស នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការជីវិតថ្លៃថ្នូរ ដែលផ្តល់ការគាំទ្រលើការពង្រីកផលិតកម្មបន្លែក្នុងស្រុក មានប្រសាសន៍ប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថា ប្រជាកសិករខ្មែរនៅមានការយល់ដឹងទាបអំពីគ្រោះថ្នាក់ដែលបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់សារធាតុគីមី នៅពេលពួកគេព្យាយាមដាំបន្លែ។ ក្រៅពីមានកម្រិតយល់ដឹងទាបអំពីសារធាតុគីមី អ្នកដាំដុះបន្លែក្នុងស្រុកក៏ប្រឈមនឹងការបញ្ជូនផលិតផលបន្លែមកកាន់ទីផ្សារ ដោយសារកង្វះនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់។
«បញ្ហាប្រឈមមួយទៀត ជួនកាលកសិករគាត់ផលិតបានហើយ។ ប៉ុន្តែបញ្ហាទីផ្សារ ដែលកសិករពិបាកបំផុត ក្នុងការដឹកនាំផលិតផលរបស់គាត់មកទីផ្សារយើង ដោយសារការធ្វើដំណើរ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ គាត់នៅដាច់ស្រយាល គាត់នៅឆ្ងាយពីទីផ្សារ អញ្ចឹងគាត់ត្រូវចំណាយលុយខ្ពស់។ ហ្នឹងជាបញ្ហាប្រឈម»។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានផ្ដល់ថវិកាចំនួន ៤៦លានដុល្លារអាមេរិកដល់ក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ដើម្បីជំរុញកំណើនវិស័យកសិកម្មឲ្យបានក្នុងរង្វង់៥% ក្នុងមួយឆ្នាំ។ នេះបើយោងទៅតាមឯកសារនៃកញ្ចប់ថវិកាជាតិដែលត្រូវបានចេញផ្សាយជាសាធារណៈដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១៦។
ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៃឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ បានឲ្យដឹងថា រដ្ឋាភិបាល គ្រោងចំណាយ២០លានដុល្លារអាមេរិក ទៅលើផលិតកម្មពូជស្រូវ និងបន្លែពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ ២០១៨ខាងមុខ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ហ៊ាន វណ្ណហន អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និង នេសាទ បានឲ្យដឹងថា មន្ត្រីរបស់រដ្ឋ មានការពិបាកក្នុងការទទួលថវិការដ្ឋ ដើម្បីទ្រទ្រង់ផែនការការងាររបស់ខ្លួន។
«ខ្ញុំឃើញថា ភាគច្រើនគេតែងតែបន្ទោសទៅលើការងាររបស់ស្ថាប័នរដ្ឋ ប៉ុន្តែស្ថាប័នរដ្ឋហ្នឹង គ្នាមន្ត្រីធ្វើការយ៉ាប់ណាស់ លំបាកណាស់ លំបាកយ៉ាងម៉េច? អា supporting [ការគាំទ្រ] ទាំងអស់ហ្នឹងគឺវាអត់បានទាន់ដូចអង្គការទេ វាមាននីតិវិធីអីត្រឹមត្រូវ។ វារៀងថាយូរតិចដែរល្មមយើងបានលុយហ្នឹង»។
នៅគ្រាដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាចាប់ផ្តើមខ្វាយខ្វល់ពីសារធាតុពុលនៅក្នុងបន្លែ លោក ហ៊ាន វណ្ណហន បានបន្ថែមថា កម្ពុជានៅខ្វះខាតមន្ទីរពិសោធន៍រកសំណល់តូចៗ ដែលកប់ក្នុងបន្លែ ហើយមានផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព។ លោកថា មន្ត្រីកសិកម្ម ក៏មានបញ្ហាប្រឈមក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ពិសោធន៍ ដោយសារតែកម្រិតនៃការយល់ដឹងបច្ចេកទេសក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍នោះ នៅទាបនៅឡើយ។
អ្នកទទួលទានបន្លែនាពេលបច្ចុប្បន្ន តែងតែមានការរអ៊ូរទាំ អំពីផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពដែលបង្កមកពីការទទួលទានបន្លែដែលប្រើសារធាតុគីមី ឬថ្នាំពុល។ អ្នកទទួលទានបន្លែធម្មតាមួយចំនួន បានឲ្យដឹងពីបញ្ហាឈឺក្រពះនិងការចុះថយកម្លាំង ដោយសារការទទួលទានបន្លែផលិតក្នុងស្រុក ឬបន្លែនាំចូលពីប្រទេសក្បែរខាង ដែលមានប្រើសារធាតុគីមី។
អ្នកជំនាញកសិកម្ម ថ្លែងថា កម្ពុជាត្រូវធ្វើការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៃប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្របន្ថែមទៀត សម្រាប់ការដាំដុះបន្លែធម្មតា និងបន្លែសរីរាង្គ ដើម្បីកាត់បន្ថយការនាំចូលពីប្រទេសក្បែរខាង ជាពិសេសនោះ គឺប្រទេសវៀតណាម៕
ឆ្នាំ ២០២០៖ បន្លែកម្ពុជា កំពុងមានតម្រូវការខ្ពស់នៅអឺរ៉ុប ភ្នំពេញ: ប្រទេសកម្ពុជា នឹងចាប់យកឱកាសក្នុងការជំរុញការនាំចេញបន្លែទៅកាន់ទីផ្សារសហគមន៍អឺរ៉ុប ខណៈប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាទទួលរងការហាមឃាត់មិនអាចនាំចូលបន្លែទៅកាន់ទីផ្សារដ៏ធំនោះ។
លោក ងិន ឆាយ អគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទបានថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកាលពីថ្ងៃពុធថា បើទោះជាការនាំចេញបន្លែរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារសហគមន៍អឺរ៉ុបក្នុងបរិមាណតិចតួចក៏ដោយ ប៉ុន្តែកម្ពុជានឹងមានឱកាសកាន់តែល្អប្រសើរសម្រាប់ទីផ្សារនោះ ខណៈវៀតណាម និងថៃ ទទួលរងការពិន័យកាតក្រហមមិនអាចនាំចូលបន្លែទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបបានទេ។
លោកថាដោយសារអ្នកដាំដុះ និងអ្នកនាំចេញមួយចំនួនគ្មានភាពស្មោះត្រង់បានធ្វើឲ្យកម្ពុជាទទួលបានកាតលឿងម្តងកាលពី ៦ ឆ្នាំមុនជាការព្រមាននៃការនាំចូលបន្លែទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបដែលមិនបានគោរពតាមគោលការណ៍ស្តង់ដាអនាម័យ និងភូតគាមអនាម័យរបស់អឺរ៉ុប។ តែលោកអះអាងថា ទោះបីយ៉ាងណាបច្ចុប្បន្នកម្ពុជាពុំជាប់ពិន័យកាតលឿងទៀតទេ ដូច្នេះកម្ពុជាអាចធ្វើការនាំចេញបន្លែទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបបាន។ លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំចំណាយពេលធ្វើការងារអស់រយៈ ៦ ឆ្នាំទើបដោះកាតលឿងរួចកាលពី ២ ខែមុន ប៉ុន្តែប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសថៃនៅជាប់កាតក្រហមនៅឡើយទេ បើតាមខ្ញុំដឹងគឺពួកគេមិននាំចូលបន្លែស្រស់ទៅអឺរ៉ុបបានទេ»។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់ឃើញគេលើកមេដៃសរសើរ ពេលឃើញកសិផលពីកម្ពុជាទៅ ឥឡូវយើងល្បីហើយ គេថាបន្លែយើងសុទ្ធតែសរីរាង្គដោយធម្មជាតិពិតៗ ហើយសព្វថ្ងៃយើងគ្មានកាតលឿងទៀតទេ ដែលនេះជាដំណឹងល្អមួយសម្រាប់ប្រជាកសិករ អ្នកវិនិយោគដែលចង់ដាំបន្លែនាំចេញទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបយើងអាចនាំចេញបាន»។
លោក ចាន់ ពេជ្រ ប្រធានគ្រប់គ្រងទូទៅក្រុមហ៊ុន Signatures of Asia ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ពីថ្ងៃពុធថា សហគមន៍អឺរ៉ុបពិតជាគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងនូវបន្លែនាំចូលពីប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីក្រុមហ៊ុនលោកធ្វើការនាំចេញបន្លែទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបកាលពីឆ្នាំ ២០១៦។
លោកបន្តថា កាលពីមុនការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ ១៩ ក្រុមហ៊ុនលោកបាននាំចេញបន្លែចម្រុះចន្លោះពី ៦ ទៅ ៧ ជើងក្នុង ១ សប្តាហ៍តាមយន្តហោះ ដែល ១ ជើងមានបរិមាណចន្លោះពី ២ ទៅ ៣ តោន ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នការនាំចេញរបស់ក្រុមហ៊ុនលោកត្រូវបានផ្អាកដោយសារការបិទជើងហោះដែលជាវិធានការការពារ ការរីករាលដាលកូវីដ១៩។
លោកបាននាំបន្លែទៅប្រទេសឆែក បារាំង អង់គ្លេស ស្វ៊ីស អាលឺ្លម៉ង់ និងអ៊ីតាលី។
លោក ម៉េង សក្តិភូសិត មន្ត្រីកម្មវិធីប្រចាំប្រទេសនៃមូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មអន្តរជាតិ (IFAD) ឲ្យដឹងថា កសិករខ្មែរកាន់តែច្រើនមានការយល់ដឹង និងដាំដុះបន្លែគោរពតាមស្តង់ដាបច្ចេកទេស ខណៈក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទកំពុងជំរុញលើកទឹកចិត្តការដាំដុះបន្លែក្នុងផ្ទះសំណាញ់ដោយតាមគោលការណ៍ GAP។ លោកថ្លែងថា៖ «តាមរយៈការគាំទ្រពីក្រសួងកសិកម្មនាពេលកន្លងមកបានណែនាំផ្សព្វផ្សាយឲ្យកសិករប្រើប្រាស់ជីឲ្យបានត្រឹមត្រូវ»៕ LA
ឆ្នាំ ២០២០ មន្ត្រីជំនាញហាមនាំចូលបន្លែ ៦ មុខពីវៀតណាម ក្រោយរកឃើញកំណកថ្នាំពុលកណ្ដាលៈ ក្រុមការងារគយ និងរដ្ឋាករចល័តប្រចាំច្រកអន្តរជាតិជ្រៃធំ បានសម្រេចហាមឃាត់ការនាំចូលបន្លែ ៦ មុខពីប្រទេសវៀតណាម បន្ទាប់ពីក្រុមមន្ត្រីជំនាញ សាខាកាំកុងត្រូលខេត្តកណ្ដាលបានរកឃើញកំណកសារធាតុថ្នាំពុល កសិកម្មមានផ្ទុកនៅក្នុងបន្លែទាំងនោះ ដែលអាចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព និងអាយុជីវិតរបស់អ្នកបរិភោគ។ សេចក្ដីសម្រេចនេះបានឲ្យដឹងថា ក្នុងបន្លែទាំង ៦ មុខនោះរួមមាន
លោក ម៉ួង ដារ៉ា ប្រធានក្រុមការងារគយចល័តប្រចាំច្រកទ្វារអន្តរជាតិជ្រៃធំ បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍កាលពីម្សិលមិញថា ក្នុងរយៈពេល ៣ ថ្ងៃកន្លងមកនេះ ក្រុមការងាររបស់លោកបានសហការជាមួយក្រុមមន្ត្រីជំនាញសាខាកាំកុងត្រូលខេត្តកណ្ដាល ចុះប្រតិបត្តិការត្រួតពិនិត្យគុណភាពបន្លែផ្លែឈើ ដែលក្រុមអាជីវករខ្មែរនៅតាមព្រំដែនបាននាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម តាមច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិជ្រៃធំ។
លោក ដារ៉ា ថ្លែងថា៖ «បន្លែ ៦ មុខ ដែលមានផ្ទុកសារធាតុគីមីពុលកសិកម្មនោះរួមមាន ស្ពៃបូកគោ ផ្កាខាត់ណា ពោតបារាំង ក្រូចឆ្មារតូច ផ្លែល្ពៅ និងផ្កាគូឆាយ។ ក្រោយពីរកឃើញមានសារធាតុពុលនៃថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត សមត្ថកិច្ចយើងបានរឹបអូសមកបំផ្លាញចោល និងអប់រំណែនាំដល់អាជីវករខ្មែយើងឲ្យបញ្ឈប់ការនាំចូលនូវកសិផលទាំងនោះពីប្រទេសវៀតណាមមកផ្គត់ផ្គង់នៅក្នុងទីផ្សារក្នុងស្រុកយើងទៀត»។
លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា៖ «ដោយថ្ងៃបន្ទាប់យើងនៅតែពិនិត្យឃើញមានការនាំចូលបន្លែទាំង ៦ មុខនោះទៀត ហើយនៅតែមានផ្ទុកសារធាតុគីមីពុលកសិកម្ម សមត្ថកិច្ចយើងក៏បានសម្រេចធ្វើការហាមឃាត់ជាផ្លូវការនូវការនាំចូលប្រភេទបន្លែទាំង ៦ មុខពីប្រទេសវៀតណាមតែម្ដង»។
លោក អ៊ូ ម៉ានរិន ប្រធានសាខាកាំកុងត្រូលខេត្តកណ្ដាលបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា ជាទូទៅថ្នាំពុលកសិកម្មដែលត្រូវបានគេប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្លាប់សត្វល្អិតចង្រៃគឺវាអាចជួយឲ្យដំណាំលូតលាស់បានល្អ ប៉ុន្តែវាក៏បង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកបរិភោគផងដែរ ប្រសិនបើថ្នាំពុលសម្លាប់សត្វល្អិតនោះនៅមិនទាន់រលាយ ឬ ធ្វើប្រតិកម្មសំយោគអស់កំណកជាតិពុលពីស្លឹកបន្លែ ឬផ្លែឈើនោះទេ។
លោក ម៉ានរិន ថ្លែងថា៖ «ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតដែលយើងរកឃើញលើបន្លែទាំង ៦ មុខនេះជាប្រភេទថ្នាំពុលសម្លាប់សត្វដង្កូវ ដែលស៊ីស្លឹក ដើម និងឫសរុក្ខជាតិ ដែលត្រូវបានគេប្រើដើម្បីភាពលូតលាស់នៃបន្លែផ្លែឈើ។ ប្រភេទថ្នាំពុលទាំងនោះជាទូទៅរលាយអស់ឥទ្ធិពលក្នុងរយៈពេលពី ៥ ថ្ងៃទៅ ១ សប្ដាហ៍ក្រោយពីមានប្រតិកម្មសំយោគជាមួយពន្លឺព្រះអាទិត្យ និង ជាតិខនិចផ្សេងទៀត។ ប៉ុន្តែបើក្រោយពីបាញ់វាទៅលើបន្លែផ្លែឈើបានត្រឹមតែ ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃ កសិករកាត់បន្លែ ឬផ្លែឈើមកលក់នោះ កំណកជាតិពុលរបស់វា ដែលតោងជាប់នឹងស្លឹក ដើម ឬផ្លែ នៃបន្លែផ្លែឈើទាំងនោះនឹងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព និងអាយុជីវិតរបស់អ្នកបរិភោគបាន»។
លោក ថេង សាវឿន ប្រធានសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជាបានសម្ដែងការសាទរចំពោះចំណាត់ការរបស់សមត្ថកិច្ចក្នុងការទប់ស្កាត់នូវលំហូរបន្លែផ្លែឈើ ដែលមានសារធាតុគីមីពុលពីក្រៅប្រទេស។
លោកថ្លែងថា នៅពេលនេះប្រជាកសិករនៅក្នុងស្រុកកំពុងបង្កើនការដាំដុះដោយប្រើប្រាស់ថ្នាំ និងជីធម្មជាតិ ដើម្បីចូលរួមលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពអ្នកបរិភោគ។
លោក សាវឿន បានថ្លែងថា៖ «យើងមិនអាចហាមឃាត់ការនាំចូលបន្លែផ្លែឈើពីក្រៅប្រទេសបានទេ ខណៈការផលិតរបស់យើងនៅក្នុងស្រុកនៅមិនទាន់ឆ្លើយតបតាមតម្រូវការរបស់ទីផ្សារ តែយើងសូមឲ្យរដ្ឋាភិបាលទប់ស្កាត់ការនាំចូលនូវបន្លែផ្លែឈើណា ដែលកសិករយើងនៅក្នុងស្រុកផលិតបាន និងបន្លែផ្លែឈើដែលខូចគុណភាព និងមានសារធាតុគីមីពុល»។
ទន្ទឹមនឹងនេះលោក សាវឿន ក៏បានអំពាវនាវដល់ប្រជាកសិករខ្មែរដែលកំពុងបង្កើនការដាំដុះបន្លែផ្លែឈើតាមគោលការណ៍ណែនាំរបស់អ្នកជំនាញផ្នែកកសិកម្ម ដោយប្រើប្រាស់ជី និងថ្នាំផ្សំពីរុក្ខជាតិផ្សេងៗដែលធានាចំពោះសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកបរិភោគ និងមិនត្រូវឆ្លៀតឱកាសនេះ បង្កើនតម្លៃដែលនាំឲ្យមានការរិះគន់ពីអ្នកបរិភោគទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៕
សង្គមស៊ីវិលស្នើឱ្យទប់ស្កាត់ការនាំចូលបន្លែ-ផ្លែឈើមានជាតិគីមីពីប្រទេសជិតខាង ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា ស្នើទៅអាជ្ញាធរគ្រប់គ្រងច្រកព្រំដែនទាំងអស់ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធអនុវត្តតាមសេចក្ដីណែនាំរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្នុងការទប់ស្កាត់ការនាំចូលបន្លែ-ផ្លែឈើមានជាតិគីមី ពីប្រទេសជិតខាងឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC) លោក ថេង សាវឿន មានប្រសាសន៍ថា សហគមន៍កសិករតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួន គ្រោងនឹងដាក់សំណើនេះ ជូនទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១១ មិថុនានេះ៖ «ខ្ញុំស្នើឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជាពិសេសគ្រប់ច្រកព្រំដែននិងបើកឱកាសឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមឱ្យបានទូលំណទូលំទូលាយ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងកាត់បន្ថយសារធាតុគីមីពុលតាមរយៈបន្លែ ផ្លែឈើនាំចូលមកប្រទេសកម្ពុជា»។
សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគាំទ្រចំពោះសំណើសុំជួយអន្តរាគមន៍ទប់ស្កាត់ និងហាមឃាត់ការនាំបន្លែ-ផ្លែឈើមានជាតិគីមីពុលពីបរទេសចូលកម្ពុជា និងសេចក្តីណែនាំមួយចំនួនរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដាក់ជូនរដ្ឋបាលខេត្តដែលនៅជាប់ព្រំដែនទាំងអស់ កាលពីថ្ងៃទី១២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២០។
ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក៏បានណែនាំឱ្យអាជ្ញាធរមាមានសមត្ថកិច្ចប្រចាំច្រកព្រំដែនទាំងអស់ត្រូវពង្រឹងការត្រួតពិនិត្យបន្ថែមទៀត ដើម្បីទប់ស្កាត់កានាំចូលបន្លែ-ផ្លែឈើមានជាតិគីមីពុល និងទំនិញខូចគុណភាព សំដៅការពារអាយុជីវិត ព្រមទាំងសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ។
សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា មើលឃើញថា នេះជាវិធានការមួយ មានសារប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋ ជាពិសេសកសិករខ្នាតតូចនៅតំបន់ជនបទដែលកំពុងប្រកបមុខរបរដាំដុះបន្លែ-ផ្លែឈើ និងការចិញ្ចឹមសត្វ ងាយរកទីផ្សារលក់ផលិតផលទាំងនេះ ប្រសិនបើវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលដាក់ឱ្យអនុវត្តនោះមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់៕
ឆ្នាំ ២០២០ ក្រសួងកសិកម្មចុះMOU ជាមួយក្រុមហ៊ុនពីរដើម្បីផលិតបន្លែទីផ្សារក្នុងស្រុក និងនាំចេញ ក្រសួងកសិកម្មចុះMOUជាមួយក្រុមហ៊ុនចំនួនពីរដែលសហការគ្នា គឺក្រុមហ៊ុន Nippon Express Cambodia និង ក្រុមហ៊ុន យ៉ាម៉ាតូ ហ្គ្រីន (Yamato Green Co., Ltd) ថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា ដើម្បីផលិតកម្មបន្លែសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងបម្រើដល់ការនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារក្រៅប្រទេស។
ការចុះ MOU នេះ ខណៈផលិតកសិកម្ម របស់កសិករនៅតំបន់មួយចំនួនគ្មានទីផ្សារ និងមានការនាំចូលពីក្រៅប្រទេសច្រើនដូចជា ប្រទេសវៀតណាម និងថៃ ជាដើម និងស្របពេលពិភពលោកកំពុងប្រឈមខ្លាំង នឹងបញ្ហាជំងឺកូវីដ-១៩។
ទំព័រហ្វេសប៊ុក របស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សុខុន ចុះផ្សាយថា ក្រសួងកសិកម្មចុះMOUនេះ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍបន្លែសុវត្ថិភាពកម្ពុជាឱ្យទាន់សភាពការណ៍បច្ចុប្បន្ន និងតម្រូវការទីផ្សារ។
ទំព័រហ្វេសប៊ុកដដែលសរសេរទៀតថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន បានដឹកនាំសហការីធ្វើទស្សនកិច្ចស្វែងយល់អំពីដំណើរការ អាជីវកម្មផ្នែកដឹកជញ្ជូន ឃ្លាំងស្តុក ទូត្រជាក់ របស់ក្រុមហ៊ុន Nippon Express Cambodia ស្ថិតក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសភ្នំពេញ ដែលក្រុមហ៊ុននេះជាដៃគូជាមួយក្រុមហ៊ុន Yamato Green ដែលបានចូលរួមសហការវិនិយោគដើម្បីអភិវឌ្ឍវិស័យផលិតកម្មបន្លែនៅកម្ពុជា។
លោក វេង សាខុន បានបញ្ជាក់ប្រាប់តំណាងក្រុមហ៊ុនក្នុងឱកាសនោះថា វិស័យផលិតកម្មបន្លែកម្ពុជាកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាមួយចំនួន ដូចជាមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនគ្រប់ប្រភេទ ទាំងខ្នាតតូច ខ្នាតធំ ឃ្លាំងស្តុក ទូត្រជាក់ រថយន្តដឹកបន្លែបំពាក់ដោយម៉ាស៊ីនត្រជាក់ជាដើម។
ប៉ុន្តែ តំណាង ក្រុម ហ៊ុនទាំងពីរ គឺក្រុមហ៊ុន Nippon Express Cambodia និងក្រុមហ៊ុន Yamato Green បញ្ជាក់ថា បញ្ហាទាំងនេះ ក្រុមហ៊ុនបានត្រៀមទុករួចជាស្រេចអស់ហើយក្នុងទិសដៅធ្វើទំនើបភាវូបនីយកម្មបន្លែគ្រប់ខ្សែច្រវាក់ផលិតកម្ម ប្រែក្លាយផលិតកម្មបែបលក្ខណ:គ្រួសារ ទៅជាផលិតកម្មបែបកសិ-ឧស្សាហកម្ម ដើម្បីធានាបរិមាណផ្គត់ផ្គង់ គុណភាព និងសុវត្ថិភាពតាមតម្រូវការក្នុងស្រុក និងការនាំចេញនេះ៕
សមត្ថកិច្ចកម្ពុជា រឹបអូសបន្លែមានជាតិពុលនាំពីវៀតណាមជាង ៥តោន និងបានដុតកម្ទេចចោលនៅច្រកព្រំដែនជ្រៃធំកណ្តាល៖ កម្លាំងសមត្ថកិច្ចដឹកនាំដោយលោក មួង ដារ៉ា ប្រធានការិយាល័យគយ និងរដ្ឋាករច្រកទ្វារអន្តរជាតិជ្រៃធំ នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០នេះ បានបន្តចុះពិនិត្យគុណភាពបន្លែគ្រប់ប្រភេទ ដែលនាំពីប្រទេសវៀតណាម មកកម្ពុជាតាមច្រកទ្វារអន្តរជាតិជ្រៃធំ ក្នុងភូមិជ្រៃធំ ឃុំសំពៅពូន ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល។ជាលទ្ធផល សមត្ថកិច្ច បានរកឃើញបន្លែចំនួន ៥មុខ ក្នុងចំណោមបន្លែទាំង ២២ មុខ ដែលក្រុមអាជីវករនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម មានផ្ទុកកាកសំណល់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត។ ជាមួយគ្នានេះ សមត្ថកិច្ច បានពន្យល់ណែនាំ និងហាមមិនឱ្យក្រុមអាជីវករខ្មែរ នាំបន្លែដែលមានសារធាតុកាកសំណល់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ ចូលមកប្រទេសកម្ពុជាជាដាច់ខាត។
បើតាមលោក មួង ដារ៉ា បានប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា សមត្ថកិច្ច បានរកឃើញបន្លែចំនួន៥ប្រភេទ មានផ្ទុកកាកសំណល់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត រួមមាន៖ បន្លែស្ពៃបូកគោ, បន្លែពោតបារាំង, បន្លែផ្កាគូឆាយ, ផ្លែល្ពៅ និងក្រូចឆ្មារតូច។
លោក មួង ដារ៉ា បានបញ្ជាក់ទៀតថា ការអនុវត្តនេះ កម្លាំងជំនាញ មិនត្រឹមតែចាប់ដកហូតបន្លែយកទៅដុតចោលប៉ុណ្ណោះទេ គឺថែមទាំងបានហៅម្ចាស់ ធ្វើកិច្ចសន្យាបញ្ឈប់ការនាំចូលនូវបន្លែប្រភេទហាមឃាត់នេះ ហើយប្រសិនបើ នៅតែនាំបន្លែប្រភេទនេះ មកកម្ពុជាទៀត លោកនឹងបញ្ឈប់ឱ្យមានការរកស៊ីនាំបន្លែចូលមកកម្ពុជាតែម្តង៕
ឆ្នាំ ២០១៧ គម្រោងផ្គត់ផ្គង់បន្លែរដ្ឋាភិបាល ប្រឈមការប្រកួតប្រជែងពីការនាំចូលភ្នំពេញៈ គម្រោងលើកកម្ពស់កសិកម្មបន្លែដែលគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាលនៅតាមបណ្តាខេត្តជាប់ទន្លេមេគង្គបានចាប់ផ្តើមផ្គត់ផ្គង់ទៅក្នុងទីផ្សារហើយក្នុងខែតុលានេះ ប៉ុន្តែមិនសម្រេចបានតាមផែនការកំណត់នោះទេ ខណៈសម្ពាធនៃការប្រកួតប្រជែងបន្លែនាំចូលនៅតែខ្លាំង។ នេះបើយោងតាមមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម។
ការផលិតបន្លែដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុកនៃគម្រោងដែលមានតម្លៃ ២០ លានដុល្លាររយៈពេល ៣ ឆ្នាំនេះសម្រេចបានតែ ៥០ តោនប៉ុណ្ណោះក្នុង ១ ថ្ងៃ ខណៈផែនការគឺ ១៦០ តោន។ គម្រោងនេះក៏រួមបញ្ចូលដំណាំស្រូវផងដែរ ដែលតាមផែនការនឹងផលិតស្រូវឲ្យបាន ៥០ ម៉ឺនតោនក្នុង ១ ឆ្នាំ។
លោក គៀន សុភា អនុប្រធាននៃនាយកដ្ឋានសាកវប្បកម្ម និង ដំណាំ រួមផ្សំនៃក្រសួងកសិកម្មឲ្យដឹងថាដោយសារតែតម្លៃខ្ពស់ជាងបន្លែនាំចូលបានធ្វើឲ្យការផ្គត់ផ្គង់មិនអាចសម្រេចបានតាមផែនការ។
លោកថ្លែងថា៖ «កសិករអនុវត្តតាមស្តង់ដារសុវត្ថិភាពម្ហូបអាហាររួចហើយ ប៉ុន្តែអ្នកលក់បានត្អូញត្អែរអំពីតម្លៃ ហើយអ្នកប្រើប្រាស់ក៏មិនពេញចិត្តនឹងតម្លៃនេះដែរ»។
លោកបន្តថា នេះជាបញ្ហារវាងកសិករ អ្នកលក់ និងអ្នកទិញ។ លោកបន្ថែមថាបន្លែផ្គត់ផ្គង់ចេញពីគម្រោងនេះខ្ពស់ជាងបន្លែនាំចូលដែលកំពុងផ្គត់ផ្គង់ក្នុងទីផ្សារ ២ ដងដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពិបាកក្នុងការប្រកួតប្រជែង។
លោកបន្តថា មកដល់ពេលនេះ មានកសិករដាំបន្លែជាង ២ ពាន់នាក់ និង ២៦០ សហករណ៍ស្រូវបាននិងកំពុងចូលរួមក្នុងគម្រោងនេះ។
គម្រោងជំរុញផលិតកម្មស្បៀងដែលចាប់ផ្តើមតាំងពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ២០១៦ ក្នុងការជំរុញការដាំដុះបន្លែដោយអនុវត្តតាមស្ដង់ដារអនុវត្តកសិកម្មល្អ (GAP) មានបំណងក្នុងការបង្កើនផលិតភាពបន្លែ និងជំនួសការនាំចូលពីបណ្ដាប្រទេសជិតខាងដែលតាមការប៉ាន់ប្រមាណមានចន្លោះពី ៥០០ ទៅ ៦០០ តោនក្នុងមួយថ្ងៃ។
លោក គៀន សុភា បន្តថា បន្លែអាទិភាពទាំង ១៣ មុខ រួមមាន សាលាដ ម្ទេស ស្ពៃក្រញាញ់ ប៉េងប៉ោះ ត្រសក់ និងត្រសក់ស្រូវជាដើម។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងចាំបាច់ត្រូវការការគាំទ្រពីអ្នកលក់ និងអតិថិជនក្នុងការធ្វើផែនការប្រកបដោយជោគជ័យ ពួកគេត្រូវតែឲ្យតម្លៃលើគុណភាពជាជាងតម្លៃ»។
លោក ម៉េង សក្ដិភូសិត មន្ដ្រីកម្មវិធីប្រចាំកម្ពុជារបស់ IFAD បានឲ្យដឹងថាគេត្រូវការពេលវេលាក្នុងការអប់រំដល់អ្នកប្រើប្រាស់ពីសុវត្ថិភាពអាហារ។
លោកថា៖ «វាជាការបារម្ភ មិនមែនគ្រាន់តែកសិករទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងអតិថិជនផងដែរ ដោយសារមិនមានការឲ្យតម្លៃលើសុវត្ថិភាពអាហារ និងកង្វះការអនុវត្តច្បាប់ អ្នកលក់ និងអតិថិជនមិនសប្បាយចិត្តក្នុងការទិញក្នុងតម្លៃខ្ពស់នោះទេ។ យើងត្រូវការពេលវេលាក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងទាំងនោះ»៕ LA
ភ្នំពេញៈ គម្រោងដំណាំកសិកម្មនិងបន្លែមានតម្លៃ ២០ លានដុល្លារ នៅខេត្តតាមបណ្ដោយដងទន្លេមេគង្គ បានផ្គត់ផ្គង់បន្លែជាង ៦០ តោនប៉ុណ្ណោះក្នុង ១ ថ្ងៃ នៃបរិមាណដែលបានកំណត់ ១៦០ តោន។ នេះបើយោងតាមមន្ដ្រីមកពីក្រសួងកសិកម្ម។
កម្មវិធីជំរុញការផលិតស្បៀងរបស់ក្រសួងកសិកម្ម ដែលដាក់ឲ្យដំណើរការជាលើកដំបូងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំកាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ២០១៦ ដើម្បីគាំទ្រដល់អ្នកដាំដុះដំណាំកសិកម្ម នៅតាមបណ្ដោយដងទន្លេមេគង្គ និងបានកំណត់ទិសដៅផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារបន្លែក្នុងស្រុក ១៦០ តោន ក្នុង ១ ថ្ងៃ នឹងបញ្ចប់ត្រឹមចុងឆ្នាំ ២០១៩។
លោក គៀន សុភា អនុប្រធាននាយកដ្ឋានសាកវប្បកម្ម និងដំណាំរួមផ្សំនៃក្រសួងកសិកម្ម បានឲ្យដឹងថា រហូតមកដល់ពេលនេះ មានកសិករ ២,០៦០ នាក់និងសហករណ៍ស្រូវ ២៦០ នៅក្នុងខេត្តតាមបណ្ដោយដងទន្លេមេគង្គ កំពុងចូលរួមក្នុងគម្រោងនេះ។
លោកថ្លែងថា កម្មវិធីរយៈពេល ៣ ឆ្នាំនេះ នឹងធ្វើឲ្យរីកចម្រើនឡើងវិញការដាំដុះបន្លែដែលអនុវត្តតាមស្ដង់ដារធ្វើកសិកម្មល្អ (GAP) ដែលបានបង្កើតឡើងដោយក្រសួងកសិកម្ម ដោយផ្ដោតលើដំណាំកសិកម្ម អាទិភាព ១៣ ប្រភេទ រួមមាន សាលាដ ម្ទេស ស្ពៃក្រញាញ់ ប៉េងប៉ោះ ត្រសក់ និងននោង។
បច្ចុប្បន្ន បន្លែក្នុងគម្រោងនេះអាចផ្គត់ផ្គង់បាន ៦២ តោនដល់ទីផ្សារនៅក្នុងតំបន់របស់ពួកគេ ដោយមួយចំនួនត្រូវបានបញ្ជូនមកលក់នៅភ្នំពេញ។
លោក គៀន សុភា រំពឹងថា គម្រោងនេះនឹងអាចផ្គត់ផ្គង់ ១០០ តោន ក្នុង ១ ថ្ងៃត្រឹមចុងឆ្នាំ ២០១៩ ជាពេលដែលគម្រោងនេះនឹងត្រូវបញ្ចប់។ លោកថ្លែងថា៖ «ស្ថិតក្រោម GAP បច្ចុប្បន្នបន្លែកំពុងទទួលបានការគាំទ្រកាន់តែច្រើនពីអតិថិជនក្នុងស្រុក ទោះបីជាវាមានតម្លៃខ្ពស់បន្តិចក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេមានទំនុកចិត្តលើការផលិតក្នុងស្រុក»។ លោកបន្តថា កសិករមានការយល់ដឹងកាន់តែច្រើន អំពីបច្ចេកទេស ក្នុងការដាំដុះ ដើម្បីទទួលបានទិន្នផល និងគុណភាពកាន់តែខ្ពស់។
បច្ចុប្បន្នកម្ពុជាប្រើប្រាស់បន្លែប្រមាណ ៥០០ តោនក្នុង ១ ថ្ងៃ ដែលមានតម្លៃចន្លោះពី ២០ ម៉ឺន ទៅ ៣០ ម៉ឺនដុល្លារ។ កម្ពុជានាំចូលបន្លែ និងផ្លែឈើប្រហែល ៤០ ភាគរយក្នុងតម្លៃប្រហែល ២០០ លានដុល្លារក្នុង ១ ឆ្នាំ ជាពិសេសពីប្រទេស វៀតណាម ដែលត្រូវបានគេដឹងថា មានផ្ទុកសារធាតុគីមី និងថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត។
លោក ស៊ុន សុខហេង ជាកសិករ ១ រូប ដែលបានចូលរួមក្នុងគម្រោងនេះ និងកំពុងដាំដុះលើផ្ទៃដីកន្លះហិកតា បានឲ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីការចូលរួមក្នុងគម្រោងនេះមក លោកអាចបង្កើនទិន្នផលពី ១០ តោនក្នុង ១ ឆ្នាំ ដល់ ១៣ តោនក្នុង ១ ឆ្នាំ ដែលរកប្រាក់ចំណូលបានពី ២,០០០ ដុល្លារ ទៅ ៤,០០០ ដុល្លារក្នុង ១ ឆ្នាំ។
លោកលើកឡើងថា៖ «យើងរៀនសូត្របានច្រើនអំពីការដាំដុះដោយអនុវត្តតាម GAP ហើយយើងអាចលក់ក្នុងតម្លៃកាន់តែប្រសើរ»។ ប៉ុន្តែលោកបន្ថែមថា កសិករចង់ឲ្យមានការធ្វើកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា ដែលនឹងរក្សាការដាំដុះរបស់ពួកគេកាន់តែមានសុវត្ថិភាព។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «វាជាបញ្ហាប្រឈមផងដែរសម្រាប់ពួកយើង ដោយសារទីផ្សារមិនមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់ពួកយើង ខណៈអ្នកទិញរបស់ពួកយើងមិនចង់ធ្វើកិច្ចសន្យាជាមួយយើងនោះទេ»។
លោក ហាច ហៀន ជាអ្នកទិញក្នុងស្រុកម្នាក់ដែលអះអាងថា បានប្រមូលទិញបន្លែយ៉ាងហោចណាស់ ៥០០ គីឡូក្រាមក្នុង ១ ថ្ងៃពីកសិករបានឲ្យដឹងថា លោកមិនអាចធ្វើកិច្ចសន្យាជាមួយកសិករបានទេ ខណៈលោកនៅតែប្រឈមការប្រកួតប្រជែងជាមួយបន្លែនាំចូល និងអ្នកដាំក្នុងស្រុកផ្សេងទៀត។
លោកថ្លែងថា៖ «ទោះបីជាខ្ញុំអាចលក់ក្នុងតម្លៃកាន់តែប្រសើរក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំនៅតែមិនអាចធ្វើកិច្ចសន្យាបានទេ ដោយសារតែខ្ញុំត្រូវតែប្រកួតប្រជែងតម្លៃជាមួយអ្នកផ្គត់ផ្គង់បន្លែផ្សេងទៀត និងបន្លែនាំចូលក្នុងស្រុក ដោយមានតម្លៃកាន់តែទាបផងដែរ»៕LA
សមត្ថកិច្ចច្រកទ្វារអន្តរជាតិជ្រៃធំ បានធ្វើការត្រួតពិនិត្យគុណភាព និងសុវត្ថិភាព បន្លែ ផ្លែឈើគ្រប់ប្រភេទ ដែលអាជីវករខ្មែរនាំពីប្រទេសវៀតណាមចូលមកប្រទេសកម្ពុជា តាមច្រកទ្វារអន្តរជាតិជ្រៃធំ ដែលស្ថិតក្នុងភូមិជ្រៃធំ ឃុំសំពៅពូន ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល ដោយបានរកឃើញបន្លែ ចំនួន៦មុខ មានផ្ទុកកាក សំណល់ថ្នាំ សម្លាប់សត្វល្អិត កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ។
ក្នុងសកម្មភាពចុះត្រួតពិនិត្យ មន្ត្រីជំនាញបានដកយកគំរូបន្លែ ២២ គំរូ រួមមាន៖ ក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍នេះ ក.ប.ប បានយករថយន្តបំពាក់ដោយឧបករណ៍វិភាគទៅដល់ទីតាំងត្រួតពិនិត្យនៃការិយាល័យគយ និងរដ្ឋាករជ្រៃធំតែម្តង ហើយបានធ្វើការវិភាគលើបន្លែចំនួន២២មុខ ដែលរួមមាន៖
ដើម្បីស្វែងរកសារធាតុគីមីហាមឃាត់ដែលធ្វើអោយប៉ះពាល់ដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ ។ ជាលទ្ធផល មន្ត្រីជំនាញបានរកឃើញបន្លែរួមមាន៖ ស្ពៃបូកគោ ផ្កាខាត់ណា ពោតបារាំង ក្រូចឆ្មាតូច ផ្កាគូឆាយ និងផ្លែល្ពៅ ដែលមានផ្ទុកសំណល់ថ្នាំសំលាប់សត្វល្អិត។ បន្ទាប់មកមន្ត្រីសាខាបានធ្វើកំណត់ហេតុដកហូតដើម្បីធ្វើការកម្ទេច ចោល និងបានណែនាំឱ្យអាជីវករខាងលើធ្វើកិច្ចសន្យាបញ្ឈប់ការនាំចូល ម្ហូបអាហារ បន្លែ ផ្លែឈើ ណាដែលមានផ្ទុកសារធាតុគីមី ហាមឃាត់បន្តទៀត ។
លោក មួង ដារ៉ា ប្រធានការិយាល័យគយ និងរដ្ឋាករច្រកទ្វារអន្តរជាតិជ្រៃធំ បានឲ្យដឹងដែរថា ក្រោយពីទទួល បានលទ្ធផល មុខទំនិញចំនួន៦មុខ ដែលមន្ត្រី ក.ប.ប ខេត្តកណ្តាលរកឃើញមានផ្ទុកកាកសំណល់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតទាំងនេះ លោកនឹងផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្ន មិនឲ្យម្ចាស់ទំនិញនាំចូលមកកម្ពុជាទៀតទេ។ ចំពោះមុខទំនិញនិងបន្លែផ្សេងៗ លោកនឹងសហការជាមួយមន្ត្រី ក.ប.ប ដើម្បីពិនិត្យតាមដានបន្តទៀត ហើយប្រសិនបើរកឃើញបន្លែ នៅតែមានផ្ទុកកាក សំណល់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត (សារធាតុគីមី) លោកនឹងបញ្ឈប់ឲ្យមានការនាំចូលតែម្តង។
យ៉ាងណាមិញសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា បានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតប្រព័ន្ធរាយការណ៍បន្ទាន់តាមទូរស័ព្ទ ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចរាយការណ៍អំពីករណីសង្ស័យទៅលើមន្ត្រី ឬអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចដែលអនុញ្ញាតឲ្យមានការនាំបន្លែ និងផ្លែឈើដែលមានផ្ទុកសារធាតុគីមីពុលពីប្រទេសជិតខាង ចូលក្នុងប្រទេស។
ការទាមទារនេះធ្វើឡើង ក្រោយពីក្រសួងមហាផ្ទៃបានផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ បង្គាប់ឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តទាំងអស់ជាប់ព្រំប្រទល់ប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា ទប់ស្កាត់ការនាំបន្លែ និងផ្លែឈើដែលមានជាតិគីមីពុល និងទំនិញខូចគុណភាពចូលមកក្នុងប្រទេស។
សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា ដែលតំណាងឲ្យគ្រួសារកសិករនៅតាមជនបទប្រមាណ ២ ម៉ឺនគ្រួសារទូទាំងប្រទេស បាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន នៅថ្ងៃនេះថា៖
«ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងរដ្ឋាភិបាលត្រូវបង្កើតប្រព័ន្ធរាយការណ៍បន្ទាន់តាមទូរស័ព្ទ (Hot line)»សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរាយការណ៍អំពី «មន្ត្រី ឬអាជ្ញាធរណាដែលបានធ្វើការឃុបឃិតប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយបើក» ដៃឲ្យមានការនាំបន្លែ ផ្លែឈើ ដែលមានផ្ទុកសារធាតុគីមីពុលពីប្រទេសជិតខាង ចូលប្រទេសកម្ពុជា៕
ខេត្តស្វាយរៀង បានក្លាយជាគោលដៅនាំចេញបន្លែសរីរាង្គដ៏សំខាន់មកកាន់ទីផ្សាររាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងបាវិត ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការហូបចុករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ នាយកប្រតិបត្តិសហគមន៍កសិកម្មផ្គត់ផ្គង់កសិផលខេត្ដស្វាយរៀងបានអៈអាងថា ក្នុងមួយខែៗខេត្តស្វាយរៀងបាននាំចេញបន្លែសរីរាង្គប្រហែល១០តោនទៅទីផ្សាររាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងបាវិត ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការនៅលើទីផ្សារនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ អ្នកស្រី ហុង ស្រីស្រស់ នាយកប្រតិបត្តិសហគមន៍កសិកម្មផ្គត់ផ្គង់កសិផលខេត្ដស្វាយរៀង ( SAC) បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានឱ្យដឹងថា បន្លែសរីរាង្គទំាងនេះបញ្ជាទិញពីផ្សារទំនើបៗនិងភោជនីយដ្ឋាននានានៅរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីបានប្រមូលទិញពីកសិករ ដែលជាសមាជិកសហគមន៍អ្នកផលិតបន្លែសរីរាង្គ ចំនួន ៣២៧ គ្រួសារ។
អ្នកស្រីបន្ដថា ក្នុងមួយសប្តាហ៍សហគមន៍ បាននាំចេញបន្លែទៅទីផ្សារ ពី២ទៅ៣ដង ហើយរាល់បន្លែមុននឹងដឹកជញ្ជូនទៅដៃគូទីផ្សារនានានោះ សុទ្ធតែបានឆ្លងកាត់ការត្រួតពិនិត្យលាងសម្អាត និងវេចខ្ចប់យ៉ាងត្រឹមត្រូវ ដែលធានាបាននូវសុវត្ថិភាព គុណភាព និងមានការបិទស្លាកសម្គាល់នៅលើបន្លែផងដែរ ។ សំឡេង«ក្នុងនោះបានបែងចែកទៅទីផ្សារនៅរាជធានីភ្នំពេញមាន ដូចជា ផ្សារទំនើប អ៊ី អន ១-២ សួន ធម្មជាតិផ្សារហេបភីហ្វាមផ្សារលេ មុនផ្សារខ្មែរសរីរាង្គ ផ្សារអាលីម៉ង់ ផ្សារសម្បូរ ផ្សារអាហារធម្មជាតិ និងផ្សារកសិករខ្មែរមានចំនួន ៦,៥ តោន ។ ដោយឡែក ទីផ្សារ នៅ ក្រុងបាវិត វិញបានបញ្ជាទិញចំនួន ២,៥ តោន» ។
លោក ហង្ស វុទ្ធី មន្ត្រីបច្ចេកទេសសហគមន៍សាក់ ( SAC) បានឱ្យដឹងថា បន្លែសរីរាង្គដែលដាំដុះដោយសមាជិកសហគមន៍ គឺមិនប្រើប្រាស់ជី និងថ្នាំពុលគីមីនោះទេ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពអ្នកបរិភោគនិងសុខភាពអ្នកផលិត។ លោកបន្ដថា បើក្នុងករណីប្រើប្រាស់ជីនិងថ្នាំពុលគីមី គឺត្រូវអនុវត្តន៍តាមបច្ចេកទេស និងស្តង់ដារឱ្យបានត្រឹមត្រូវមុននឹងយកបន្លែសរីរាង្គទៅលក់នៅទីផ្សារ ដែលធានាបាននូវសុវត្ថិភាព ដែលមិនប៉ៈពាល់ដល់សុខភាពអ្នកទទួលទាន។
លោកវ៉ា ឈាន ប្រជាពលរដ្ឋដាំដំណាំសរីរាង្គនៅខេត្ដស្វាយរៀង បានសម្ដែងការសប្បាយរីករាយបន្ទាប់ពីពួកគាត់បានដាំបន្លែសរីរាង្គមានទីផ្សារហើយបានធ្វើឲ្យគ្រួសារដែលជាសមាជិកក្នុងសហគមន៍កាន់តែមានជីវភាពធូរធាជាងមុន។ តាមរបាយការណ៍របស់មន្ទីរកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់និងនេសាទខេត្តស្វាយរៀងបានឲ្យដឹងថា កសិករដែលបានដាំដុះបន្លែសរីរាង្គភាគច្រើនស្ថិតក្នុងស្រុកស្វាយជ្រុំ ដោយយពួកគាត់បាន ចងក្រងជាសហគមន៍និងទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលពាក់ព័ន្ធពីបច្ចេកទេសនៃដាំដុះបន្លែសរីរាង្គ និងបន្លែសុវត្ថិភាព ពីអង្គការដៃគូ និងពីមន្ទីរកសិកម្មខេត្ត ៕
បើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជារំពឹងថា មានកំណើនផលិតកម្មដំណាំបន្លែទាំងប្រចាំថ្ងៃ និងប្រចាំឆ្នាំ ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានេះ លទ្ធភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់នៅតែបន្តខ្វះខាត ព្រោះតម្រូវការក៏កាន់តែខ្ពស់។ របាយការណ៍ដែលលោក ងិន ឆាយ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្ម ផ្តល់ដល់សារព័ត៌មានថ្មីៗ បានបង្ហាញថា រដូវរំហើយ មានសក្កានុពលខ្ពស់ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់បន្លែក្នុងស្រុក បន្ទាប់មករដូវប្រាំង និងរដូវវស្សា។
ក្នុងចំណោមលទ្ធភាពផ្គត់ផ្គង់បន្លែក្នុងស្រុក ប្រចាំឆ្នាំ២០២០ ប្រមាណ៧១៦ ១១៣តោន ឬ៦៨ភាគរយលើតម្រូវការសរុប រដូវរំហើយ រួមចំណែក៧៥ភាគរយ រដូវប្រាំង អាចបាន៦៩ភាគរយ និងរដូវវស្សាដែលមានសក្តានុពលទាប អាចសម្រេចបានត្រឹម៥៩ភាគរយ។
ងាកទៅបន្លែនាំចូលវិញ របាយការណ៍បង្ហាញថា កម្ពុជានឹងមានតម្រូវការបន្ថែមជាង៩០០តោនក្នុង១ថ្ងៃ ឬជិត៣៣ម៉ឺនតោនក្នុង១ឆ្នាំ ដើម្បីបំពេញការខ្វះខាត។ ចំនួនបន្លែដែលកម្ពុជានាំចូលក្នុងរដូវរំហើយនេះ គឺជាចំនួននាំចូលតិចជាងគេប្រចាំឆ្នាំ២០២០។ ដោយឡែក នៅរដូវប្រាំង កម្ពុជាត្រូវនាំចូល៣១ភាគរយ និង ៤១ភាគរយ នៅរដូវវស្សា។
ដើម្បីពង្រីកសក្តានុពលផលិតកម្មបន្លែក្នុងស្រុក ស្ថាប័នជំនាញនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា ប្រមាញ់ និងនេសាទ ក៏បានចេញវិធានការសម្រាប់ដោះស្រាយចំពោះមុខនៅឆ្នាំ២០២០ ផងដែរ ក្នុងនោះមានដូចជា ការណែនាំឲ្យជ្រើសរើសទីតាំងដែលមានសក្តានុពល និងប្រភពទឹកគ្រប់គ្រាន់ រួមទាំងការជ្រើសរើសសហគមន៍ដែលមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងផលិតកម្មដំណាំបន្លែទ្រង់ទ្រាយធំ។
ជាមួយគ្នា ក្រសួងបានសន្យាផ្គត់ផ្គង់ពូជបន្លែ សម្ភារ និងឧបករណ៍កសិកម្ម ដល់កសិករក្រីក្រ ការណែនាំ និងផ្តល់បច្ចេកទេសទំនើប រួមទាំងការបង្កើតបណ្តាញទីផ្សារដើម្បីផ្សារភ្ជាប់អ្នកទិញ និងសហគមន៍ផលិតបន្លែ។
បច្ចុប្បន្ននេះ គម្រោងជំរុញផលិតកម្មស្បៀង បាននិងកំពុងជំរុញឲ្យកសិករអនុវត្តការដាំដុះតាមគោលការណ៍ នៃការអនុវត្តកសិកម្មល្អ (GAP) ដែលជាយន្តការមួយអាចធ្វើឱ្យផលិតផលរបស់យើងមានសុវត្ថិភាព និងគុណភាព អាចប្រកួតប្រជែងជាមួយផលិតផលពីប្រទេសជិតខាង ទាំងទីផ្សារក្នុងស្រុក តំបន់ និងទីផ្សារអន្តរជាតិ៕
១ឆ្នាំៗបន្លែជិត១លានតោន ត្រូវបានផ្គត់ផ្គង់ក្នុងទីផ្សារកម្ពុជា ខណៈជាងពាក់កណ្ដាលនាំចូលពីក្រៅប្រទេស ពិសេសវៀតណាម និងថៃ (ភ្នំពេញ)៖ យោងតាមការសិក្សារបស់អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម អង្គការសហប្រជាជាតិ បានរកឃើញថា ក្នុង១ឆ្នាំៗ បន្លែប្រមាណជិត១លានតោន ត្រូវបាននាំយកមកផ្គត់ផ្គង់ក្នុងទីផ្សារប្រទេសកម្ពុជា ដែលក្នុងនោះការនាំចូលបន្លែពីបរទេស ពិសេសប្រទេសវៀតណាម និងថៃ មានជាងពាក់កណ្ដាកនៃបន្លែសរុប។
ការបង្ហាញរបាយការណ៍ នៃបរិមាណតម្រូវការបន្លែ នៅក្នុងទីផ្សាររបស់កម្ពុជានេះ ធ្វើឡើងក្នុងសិក្ខាសាលាថ្នាក់ជាតិ ស្ដីពី «ការលើកកម្ពស់ សុវត្ថិភាពបន្លែ សម្រាប់ទីផ្សារកម្ពុជា » ដែលរៀបចំឡើងដោយ អគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្ម និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន នៅព្រឹកថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ នាសណ្ឋាគារហ៊ីម៉ាវ៉ារី ។
របាយការណ៍របស់អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្ហាញថា «បរិមាណបន្លែដែលផ្គត់ផ្គង់នៅកម្ពុជា មានចំនួន០.៩លានតោន ដែលក្នុងនោះបរិមាណបន្លែដែលផ្គត់ផ្គង់ក្នុងស្រុកត្រឹមតែ ៤៤% ប៉ុណ្ណោះ ខណៈឯការនាំចូលមានរហូតដល់៥៦%»។
របាយការណ៍ដាច់ដោយឡែកមួយទៀត បានបញ្ជាក់ផងដែរថា បរិមាណបន្លែដែលកំពុងផ្គត់ផ្គង់ ដោយប្រទេសជិតខាង មកកាន់រាជធានីភ្នំពេញ គឺមានរហូតដល់ប្រមាណ២០០ ទៅ៣០០តោន ក្នុងមួយថ្ងៃៗ។
បើយោងតាមបទបង្ហាញរបស់ លោក ហូ ពុទ្ធា ប្រធាននាយកដ្ឋានសាកវប្បកម្ម និងដំណាំរួមផ្សំ បានបញ្ជាក់ថា ប្រភពបន្លែនាំចូលពីខាងក្រៅរួមមាន៖ ប្រទេសវៀតណាម ប្រទេសថៃ និងប្រទេសចិន។ បន្លែដែលនាំចូលមានប្រភេទដូចជា៖ ការ៉ុត ខ្ទឹមបារាំង ប៉េងប៉ោះ ស្ពៃក្ដោប ស្ពៃបូកគោ ម្ទេសហាវៃ ខ្ទឹមស-ក្រហម និងដំឡូងបារាំង។
បទបង្ហាញរបស់លោក ហូ ពុទ្ធា បានលើកឡើងថា បន្លែត្រូវបាននាំចូលមានច្រើន ចាប់ពីខែមេសា ដល់ខែតុលា ចំពេលអាកាសធាតុ នៅកម្ពុជាក្ដៅខ្លាំង និងរងទឹកជំនន់ជោរជន់ខ្លាំង ហើយ ចាប់ពីខែវិច្ឆិកា ដល់ខែមីនា ការនាំចូលមានការធ្លាក់ចុះច្រើន ពិសេសប្រភេទ បន្លែយកស្លឹក ខណៈការនាំចូលសំដៅ មករាជធានីភ្នំពេញ ពិសេសផ្សារដើមគរ និងផ្សារនាគមាស ហើយត្រូវបានចែកចាយបន្ត ទៅបណ្ដាលខេត្តផ្សេងៗទៀត៕
