រដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់
I. របបគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់
តាមច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ មាត្រា១ បានកមណត់ថា ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ទាំងអស់ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺប្រព្រឹត្តតាមនយោបាយវិមជ្ឈការ។ ឃុំសង្កាត់ជានីតិបុគ្គល[1]។ ដូច្នេះបើគ្មានច្បាប់ចែងថាជានីតិបុគ្គលទេ បុគ្គលមួយនេះ គ្រាន់តែជា ក្រុមបុគ្គលតែប៉ុន្នោះ។ប្រព័ន្ធនៃអភិបាលកិច្ចមូលដ្ឋាន ត្រូវអនុវត្តនៅថ្នាក់ឃុំ សង្កាត់។
ឃុំ សង្កាត់គ្រប់គ្រងកិច្ចការមូលដ្ឋានក្នុងដែនដីរបស់ខ្លួន ដោយផ្អែកទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ ព្រះរាជក្រឹត្យ អនុក្រឹត្យ ប្រកាស និងលិខិតបទដ្ឋានពាក់ព័ន្ធ។
នៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ យើងកត់សម្គាល់ឃើញថាព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាប្រកាន់យកនូវរបបគ្រប់គ្រងតាមបែបវិមជ្ឈការ បានន័យថារដ្ឋបាលកណ្តាលបែងចែកអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋបាលមូលដ្ឋានក្នុងការសម្រេចកិច្ចការរបស់ខ្លួន ឲ្យស្របទៅនឹងច្បាប់ដែលបានកំណត់ក្នុងគោលបំណងអភិវឌ្ឍ និងស្តារឡើងវិញនូវវិស័យសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ដែលជាទិសដៅមួយដ៏មានសារៈសំខាន់ក្នុងការរៀបចំ និងកែលំអហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសង្គមជាតិទាំងមូល ដើម្បីឈានឈ្ពោះទៅរកការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងដើម្បីពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
១. សមត្ថកិច្ចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់
ឃុំ សង្កាត់នីមួយៗមានអំណាចពីរគឺ អំណាចបញ្ញត្តិ និងអំណាចប្រតិបត្តិ។ អំណាចបញ្ញត្តិត្រូវបានផ្តល់ជូនដល់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ រីឯអំណាចប្រតិបត្តិ ជារបស់មេឃុំចៅ សង្កាត់។ ប៉ុន្តែទោះជាមានអំណាចពីរយ៉ាងនេះក្តី ក៏មេឃុំ ចៅសង្កាត់ ជំទប់ទី១ ជំទប់ទី២ ចៅសង្កាត់រងទី១ចៅសង្កាត់រងទី២ ដើរតួនាទីក្នុងអំណាចបញ្ញត្តិផង និងអំណាចប្រតិបត្តិផងដែរ។ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ជាអ្នកដាក់ចេញនូវអំណាចបញ្ញតិ តាមរយ:ដីកាឃុំ សង្កាត់ ហើយមេឃុំ ចៅសង្កាត់ជាអ្នកប្រតិបត្តិ នូវសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សារបស់ខ្លួន។ រដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ដឹកនាំ គ្រប់គ្រងឃុំសង្កាត់ ដោយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ដែលប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ជាមេឃុំចៅសង្កាត់[4]។
រដ្ឋាលឃុំ សង្កាត់មានតួនាទីៈ
ក. តួនាទីផ្ទាល់ខ្លួន(មាត្រា៤៣ គឺបម្រើកិច្ចការមូលដ្ឋាន សម្រាប់ផលប្រយោជន៍ឃុំ សង្កាត់ និងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងឃុំ សង្កាត់ របស់ខ្លួន។ ក្នុងតួនាទីនេះរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់មានភារកិច្ចៈ
- រក្សាសន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយសាធារណៈ ក្នុងមូលដ្ឋាន
- គ្រប់គ្រងសេវាសាធារណៈ ហើយធានាឲ្យបានថា សេវាសាធារណៈ ដំណើរការយ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងមូលដ្ឋាន។
- ជម្រុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ហើយលើកកម្ពស់ ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងឃុំសង្កាត់របស់ខ្លួន។
ខ. តួនាទីជាភ្នាក់ងារតំណាងរដ្ឋ (មាត្រា៤៤) រដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ ជាភ្នាក់ងារតំណាងរដ្ឋ ក្រោមការចាត់តាំ ឬប្រគល់អំណាចជាភ្នាក់ងារមួយ របស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមុខងារនេះត្រូវអនុវត្តតាមច្បាប់ ព្រះរាជក្រឹត្យ អនុក្រឹត្យ និង លិខិតបទដ្ឋានដែលពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀត។ រាជរដ្ឋាភិបាល ឬក្រសួងទាំងអស់ អាចធ្វើប្រតិភូកម្មអំណាចទៅឲ្យក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់បាន តែមិនត្រូវធ្វើប្រតិភូកម្មដោយផ្ទាល់ទៅឲ្យមេឃុំ ចៅសង្កាត់ ឬសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ឬមន្ត្រីណាម្នាក់នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឡើយ។ រាជរដ្ឋាភិបាល ឬក្រសួង ត្រូវផ្តល់សមត្ថភាព មធ្យោបាយ សម្ភារៈ និងថវិកា សម្រាប់អនុវត្តការធ្វើប្រតិភូកម្មទាំងអស់។
ទន្ទឹមនឹងតួនាទីទាំងពីរនេះ ច្បាប់បានហាមឃាត់មិនឲ្យឃុំ សង្កាត់ សម្រេចលើវិស័យព្រៃឈើ ការពារជាតិ សន្តិសុខជាតិ កិច្ចការបរទេស សេវាប្រៃសនីយ៍ គោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ គោលនយោបាយសារពើពន្ធ និងវិស័យផ្សេងៗទៀដែលមានចែងក្នុច្បាប់ ឬ លិខិតបទដ្ឋានផ្សេងទៀត។
រដ្ឋាភិបាលឃុំ សង្កាត់ មានតួនាទីជម្រុញ និងការពារអភិបាលកិច្ចល្អ និងចាត់ចែងប្រើប្រាស់ធនធាននានា ដែលមានប្រកបដោយចិរភាព និងតម្លាភាព ដោយបើកចំហឲ្យមានការចូលរួមពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បើឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការ និងមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់[6]។
អំណាចបញ្ញត្តិត្រូវអនុវត្តិតាមការធ្វើដីការបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃមុខងារ និងអំណាចរបស់ខ្លួន ហើយផ្សព្វផ្សាយដីការបស់ខ្លួនជាបន្ទាន់។ ដីការដែលផ្ទុយទៅនឹងកតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ ព្រះរាជក្រឹត្យ អនុក្រឹត្យ ប្រកាស និងលិខិតបទដ្ឋាន ផ្សេងៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ។
ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ អាចធ្វើប្រតិភូកម្មអំណាចទៅមេឃុំ ចៅសង្កាតរបស់ខ្លួន លើកលែងតែអំណាចៈ
- អំណាចថវិការបស់ឃុំ សង្កាត់
- កំណត់ពន្ធ និងកម្រៃនៅមូលដ្ឋាន
- អនុម័តបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងដីការបស់ឃុំ សង្កាត់
- កិច្ចការផ្សេងៗទៀត ដែលមានកំណត់ដោយរដ្ឋមន្រ្តី
ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់មានភារកិច្ចៈ
- លើកទឹកចិត្តឲ្យមានការបង្កើនផាសុកភាព និងសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួន។
- ការពារថែរក្សបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិក្នុងឃុំ សង្កាត់
- សម្របសម្រួលទស្សនៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងឃុំ សង្កាត់ ដើម្បីលើកកំពស់ការយោគយល់ និងការអធ្យាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមក
- បំពេញកិច្ចការទូទៅដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងឃុំ សង្កាត់។
- ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ត្រូវរៀបចំអនុម័ត និងអនុវត្តផែនការតម្រូវទៅលើសេចក្តីត្រូវការរបស់ពលរដ្ឋ ក្នុងគោលបំណងកំណត់ដោយទស្សនៈវិស័យនៃកិច្ចអភិវឌ្ឍឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួនក្នុងកិច្ចការធ្វើផែនការអភិវឌ្ឍន៍ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ត្រូវចេះវាយតម្លៃអំពីអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍ និងសកម្មភាព អភិវឌ្ឍៈ
- ត្រូវចេះប្រមូលផ្តុំសេចក្តីត្រូវការទាំងឡាយ ដោយផ្អែកទៅលើធនធានទាំងឡាយដែល ឃុំ សង្កាត់មាន និង ទទួលបាន
- រៀបចំកម្មវិធី ដែលឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីត្រូវការនានាតាមរយៈការផ្តល់សេវា និងការអភិវឌ្ឍ ហើយកម្មវិធីទាំងនេះ ត្រូវបញ្ចូលទៅក្នុងថវិកា របស់ឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួន
- ធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ អំពីលទ្ធផលនៃការអនុវត្តផែនការអភិវឌ្ឍឃុំ សង្កាត់ ជូនប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។ល។
២. មធ្យោបាយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ដើម្បីឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ការធ្វើវិមជ្ឈការឃុំ សង្កាត់ កំណត់ថាឃុំ សង្កាត់មានមធ្យោបាយដែលខ្លួនត្រូវទទួលខុសត្រូវ ចំពោះដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន គឺ មធ្យោបាយច្បាប់ មធ្យោបាយធនធានមនុស្ស មធ្យោបាយសម្ភារៈ និងមធ្យោបាយហិរញ្ញវត្ថុ។
- Ø មធ្យោបាយច្បាប់ៈ ដើម្បីអនុវត្តដែនសមត្ថកិច្ចដែលប្រគល់ជូន និងអនុវត្តសេចក្តីសម្រេច ដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមប្រឹក្សា ឬមេឃុំ ចៅសង្កាត់ ឃុំ សង្កាត់មានអំណាចគ្រប់គ្រងដែលបុគ្គលគ្មាន។ អំណាចនេះ ផ្តល់លទ្ធភាពឲ្យឃុំ សង្កាត់ អាចធ្វើសកម្មភាពឆ្លើយតបទៅនឹងផលប្រយោជន៍ ទូទៅបានល្អប្រសើរ។
- Ø ធនធានមនុស្សៈ ឃុំ សង្កាត់ ត្រូវការមូលដ្ឋានបុគ្គលិក ដើម្បីគ្រប់គ្រងកិច្ចការនៅក្នុងរង្វង់សមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។
- Ø មធ្យោបាយសម្ភារៈ : ក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់រៀបចំសេវាសាធារណៈដែលបង្កលក្ខណៈ ងាយស្រួលដល់ការបំពេញបេសកកម្មនានា។
- Ø មធ្យោបាយហិរញ្ញវត្ថុៈ ឃុំ សង្កាត់មានធនធានហិរញ្ញវត្ថុ ថវិការ និងទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន[7]។ ឃុំសង្កាត់ទទួលបានចំណូល ដែលបានមកពីចំណូលសារពើពន្ធ និងចំណូលពុំមែនសារពើពន្ធ និងកម្រៃសេវាផ្សេងៗ[8]។ ចំណូលសារពើពន្ធរួមមាន ពន្ធលើដីធ្លី ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ និង ពន្ធនៃការជួល។ ឃុំសង្កាត់មានសិទ្ធិទទួលបាននូវធនធាន វិភាជន៍ពីចំណូលរដ្ឋ សម្រាប់ថវិការរបស់ខ្លួន។ ធនធានវិភាជន៍នេះរួមមានៈ
- ·ការផ្ទេរទាំងមូល ឬមួយផ្នែកនៃប្រាក់ចំណូលសារពើពន្ធ និងចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
- ·ទាយជ្ជទាន និងធនធានវិភាជន៍ ឧបត្ថម្ភធន ឬអនុប្បទានដែលបានពីប្រាក់ចំណូលរដ្ឋ។
៣. ការជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់
យោងតាមច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់និងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ត្រង់មាត្រា១៤ និង មាត្រា៩៤បានឲ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទដែលមានសិទ្ធិ និងមានបំណងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗដូចខាងក្រោមៈ
- មានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត
- ចេះអាននិងសរសេរអក្សរខ្មែរ
- បានចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ក្នុងឃុំ សង្កាត់ ដែលខ្លួនមានបំណងឈរឈ្មោះ
- មានអាយុយ៉ាងតិច២៥ឆ្នាំ គិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់
- មានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ តាមលក្ខខណ្ឌដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់
ជនគ្រប់រូបដែលមានបំណងឈរឈ្មោះ ជាបេក្ខជនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ត្រូវបញ្ចូលឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅក្នុងបញ្ជីបេក្ខជន នៃគណៈបក្សនយោបាយ។
៤. លក្ខន្តិកៈរបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់
ឃុំ សង្កាត់នីមួយៗត្រូវមានក្រុមប្រឹក្សាមួយ ហៅថា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់។ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ត្រូវជ្រើសរើសឡើងដោយការបោះឆ្នោត ដោយប្រជាពលរដ្ឋនៃឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួន ស្របទៅតាមនីតិវិធីដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់។ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់មានអាណត្តិ៥ឆ្នាំ ហើយត្រូវផុតកំណត់នៅពេលដែល មានក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ថ្មីចូលកាន់តំណែង។
ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ទាំងអស់ត្រូវតែគោរពអនុវត្តច្បាប់ បទបញ្ជា និងសេចក្តីណែនាំរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះច្បាប់ ដែលបានកំណត់អំពីសិទ្ធិ ភារកិច្ច និងអំណាចរបស់ខ្លួន នៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ដែលមិនគោរពបទបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ត្រូវពិន័យដោយពុំទាន់គិតដល់ទោសព្រហ្មទណ្ឌផ្សេងទៀតដូចជាៈ
- ស្តីបន្ទោសក្នុងអង្គប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ដោយមានកំណត់ហេតុច្បាស់លាស់
- ករណីនៅតែប្រព្រឹត្តកំហុស ត្រូវកាត់មួយផ្នែកឬទាំងអស់នូវប្រាក់ឧបត្ថម្ភ។ ប្រាក់ដែលកាត់នេះ ត្រូវបានមកជាប្រយោជន៍នៃថវិការឃុំ សង្កាត់។
- សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់អាចបាត់បង់សមាជិកភាពក្នុងករណីៈ
- សាមីខ្លួនទទួលមរណៈភាព
- សាមីខ្លួនបាត់បង់សម្បទាវិជ្ជាជីវៈ ដោយមានលិខិតបញ្ជាក់ពីក្រសួង ឬស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច
- សមីខ្លួនសុំលាលែងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ
- សាមីខ្លួនត្រូវតុលាការផ្តន្ទារទោសដាក់ពន្ធនាគារពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬមជ្ឈិមណាមួយ
- សមាជិកត្រូវបានបណ្តេញចេញ ដោយប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ តាមលក្ខខណ្ឌដែលមានចែងនៅក្នុងមាត្រា៨៤នៃច្បាប់ស្តីពីការ គ្រប់គ្រង រដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់
- ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ទាំងមូលត្រូវបានរំលាយ
- សាមីខ្លួនបាត់បង់សមាជិកភាពពីគណៈបក្សនយោបាយរបស់ខ្លួន។
- សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់មានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ក្នុងអង្គប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់រូបណាក៏ដោយ មិនអាចត្រូវបានចោទប្រកាន់ ចាប់ខ្លួន ឃាត់ខ្លួន ឬឃុំខ្លួនដោយហេតុពីសម្តែងយោបល់ ឬបញ្ចេញមតិក្នុងអង្គប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ឡើយ។
៥.តួនាទីរបស់មេឃុំ ចៅសង្កាត់
មេឃុំ ចៅសង្កាត់ជាអ្នកតំណាងឃុំ សង្កាត់ដែលជានីតិបុគ្គល។ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវត្រួតឃុំ សង្កាត់ និងធ្វើតាមសេចក្កីសម្រេចនៃក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់។ ម្យ៉ាងទៀត មេឃុំ ចៅសង្កាត់ ជាអ្នកតំណាងរដ្ឋក្នុងឃុំ សង្កាត់ ចំពោះការប្រតិបត្តិច្បាប់ បទបញ្ជា និងសេចក្តីសម្រេចរាជការជាន់ខ្ពស់ មានមុខងារពន្ធដារ និងក្រុមនគរបាលជាដើម។
ក. ការរាជការទូទៅ
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវចុះហត្ថលេខាលើលិខិតឆ្លើយឆ្លង ជាមួយអភិបាលស្រុក។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ជាអ្នកបើកការប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ហើយត្រូវធ្វើជាប្រធាននៃការប្រជុំនេះ។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ជាមន្រ្តីអត្រានុកូលដ្ឋាន ហើយជាអ្នករក្សានូវសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានរបស់ឃុំ សង្កាត់។ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវចេញសេចក្តីចម្លងអត្រានុកូលដ្ឋាន ហើយត្រូវមានសេចក្តីបញ្ជាក់ ផង។ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវផ្សាយនូវច្បាប់ ក្រឹត្យ ប្រកាស ដីកា សារាចរ និងសេចក្តីសម្រេចពិសេសពីរាជការជាន់ខ្ពស់ ដែលទាក់ទងជាមួយ បណ្តារាស្រ្ត ហើយប្រតិបត្តិឲ្យបានសម្រេចតាមច្បាប់ទាំងនេះ។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវជួយ និងទំនុកបម្រុងមន្ត្រី និងភ្នាក់ងាររាជការ ដែលធ្វើដំណើរជាផ្លូវការ ឬធ្វើបេសកកម្មក្នុងឃុំ សង្កាត់។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវកាន់បញ្ជីបណ្តាជន បញ្ជីទាហ៊ានបម្រុងរាជការ បញ្ជីលោកសង្ឃ ហើយត្រូវចេញច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យបួស។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវកាន់ ហើយរក្សាទុកនូវបញ្ជីកត់សត្វពាហនៈ។
ខ. ក្រុមនគរបាល
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវរួមជាមួយនឹងកងកម្លាំង ក្រុមនគរបាល ដែលនៅក្រោមអំណាចរាជការជាន់ខ្ពស់ ដើម្បីរក្សាសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពក្នុងឃុំ សង្កាត់។ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវការពារមិនឲ្យមានការប្រព្រឹត្តបទល្មើសច្បាប់ និងបទបញ្ជានានាជាធរមាន។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវចាប់បញ្ជូនអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសទៅតុលាការ។ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវការពារ និងបង្ក្រាបនូវអំពើចោរកម្ម ក្នុងតួនាទីឃុំ ក្រោមអំណាចអភិបាលស្រុក។ ក្នុយន័យនេះ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវៈ
- រៀបចំក្រុមស៊ើបព័ត៌មាន ដោយទាក់ទងជាមួយមេឃុំ ចៅសង្កាត់នៅជិតខាង
- តាមមើលសកម្មភាពនៃកងរក្សាខេត្ត ក្រុង ឬកងកម្លាំងក្រុមនគរបាល ឯទៀតដែលធ្វើបេសកកម្មក្នុងស្រុក ខណ្ឌ ហើយត្រូវប្តឹងទៅអភិបាលស្រុក ខណ្ឌអំពីរឿងនេះ។
- ក្នុងភូមិភាគដែលតែងតែមានចោរកម្ម ត្រូវរៀបចំឲ្យមានការយាមល្បាត ដោយពឹងប្រាស្រ័យលើអ្នកស្រុកទាំងអស់
គ. តុលាការ
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ត្រូវធ្វើជាតំណាងឃុំ សង្កាត់ នៅចំពោះមុខតុលាការទាំងអស់ ក្រោយពីបានទទួលការអនុញ្ញាតពីក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ដោយមានការយល់ព្រមពីអភិបាលខេត្ត ក្រុងផង។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ជាមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ និងជាជំនួយតុលាការក្នុងព្រំដែនឃុំ សង្កាត់។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់មានគុណសម្បត្តិនឹងធ្វើឲ្យលិខិតទាំងឡាយ មានចារឹកត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ តាមលក្ខខណ្ឌដែលមានចែងក្នុងច្បាប់រដ្ឋប្បវេណី។
ឃ. ហិរញ្ញវត្ថុ
- មេឃុំត្រូវធ្វើបញ្ជីពន្ធទាំងអស់ដែលជាប្រយោជន៍ថវិការជាតិ និងថវិការខេត្ត លើកលែងតែពន្ធណាដែលជាកម្មវត្ថុ នៃបទបញ្ញត្តិនៃនីតិក្រមពិសេស។
- ក្នុងឋានៈជាភ្នាក់ងារបន្តនៃរតនាគារ មេឃុំត្រូវទទួលប្រាក់ពន្ធ និងអាករ ហើយត្រូវចេញបង្កាន់ដៃឲ្យ។ នៅពេលទារប្រាក់ពន្ធមេឃុំត្រូវដាក់ប្រាក់ដែលទារបាន ហើយទទួលបង្កាន់ដៃ។
II. ឃុំសង្កាត់ និងដៃគូរបស់ខ្លួន
១. ទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ និងរដ្ឋបាលកណ្តាល
- ដំណើរការវិមជ្ឈការត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីបង្កើតឲ្យមានអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន នៅក្នុងឃុំ សង្កាត់នីមួយៗ ដែលមានរដ្ឋបាលខុសពីរដ្ឋបាលរដ្ឋ និងដឹកនាំដោយតំណាងឃុំសង្កាត់ដែលជាប់ឆ្នោត ដើម្បីអនុវត្តដែនសមត្ថកិច្ចបែបវិសហមជ្ឈការ នៅក្នុងក្របខណ្ឌរបស់ឃុំ សង្កាត់។ មួយវិញទៀត ដំណើរការវិសហមជ្ឈការ ផ្តល់លទ្ធភាពដល់រដ្ឋបាលដែនដី របស់រដ្ឋដែលមានស្រាប់ នៅតាមបណ្តាខេត្ត និងស្រុក ដើម្បីទទួលខុសត្រូវចំពោះដែនសមត្ថកិច្ច ដ៏ទូលំទូលាយ ដែលបានផ្ទេរទៅឲ្យរដ្ឋបាលដែនដី ដោយក្រសួងនានា។
- តាមស្មារតីសហការជាវិជ្ជមាន ឃុំ សង្កាត់ និងរដ្ឋបាលដែនដី(ក្នុងករណីខ្លះគឺរដ្ឋបាលកណ្តាល) នឹងធ្វើការរួមគ្នារក្នុងវិស័យជាអាទិភាពដូចជាៈ
- ឃុំ សង្កាត់អនុវត្តការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួននៅក្នុងវិស័យនានា ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់(សមត្ថកិច្ចទូទៅ ឬសមត្ថកិច្ចចាំបាច់)។ ឃុំ សង្កាត់ ផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើដែនដីរបស់ឃុំ សង្កាត់ និងប្រជាជនក្នុងឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួន។ ជាផ្នែកមួយនៃប្រព័ន្ធ ឃុំ សង្កាត់ទទួលខុសត្រូវចំពោះ (១)សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សន្តិសុខ និងបញ្ហាច្បាប់ និងការរៀបចំសណ្តាប់ធ្នាប់រដ្ឋបាល (២) សេវាសាធារណៈ ដែលត្រូវផ្តល់ជូនប្រជាជនក្នុងឃុំ សង្កាត់ (៣) ការអភិវឌ្ឍ។ នៅពេលដែលឃុំ សង្កាត់គ្រប់គ្រង ដែនសមត្ថកិច្ចជាក់លាក់ រដ្ឋបាលដែនដីផ្តល់ជំនួយបច្ចេកទេស ដល់ឃុំ សង្កាត់ទាំងនោះ។
- ការអភិវឌ្ឍដែនដី អាចជាហេតុផលមួយសម្រាប់រដ្ឋបាលបែបវិសហមជ្ឈការ ក្នុងការរៀបចំគ្រប់គ្រងខេត្ត ក្រុង ក៏ដូចជាគម្រោងគ្រប់គ្រងដែនដីខេត្ត ក្រុង ដោយផ្អែកលើសេចក្តីណែនាំដែលចេញពីរដ្ឋបាលកណ្តាល។ យុទ្ធសាស្ត្រនិងគម្រោងខេត្ត ក្រុង គឺជាកម្រិតគោល និងក្របខណ្ឌសម្រាប់ឃុំ សង្កាត់នានានៅក្នុងខេត្ត ក្រុង នៅពេលដែលឃុំតម្រូវឲ្យមានការរៀបចំផែនការ និងកម្មវិធីផ្ទាល់របស់ខ្លួន។
- មេឃុំ ចៅសង្កាត់ អាចទទួលខុសត្រូវចំពោះបេសកកម្មជំនួសឲ្យរដ្ឋាភិបាល។ នេះអាចទាក់ទងទៅនឹងការងារដូចជា ការរក្សាបញ្ជីស្តីពីអត្រានុកូលដ្ឋាន បញ្ជី បោះឆ្នោត ឯកសារស្តីពីផែនការនគរូបនីយកម្មមួយចំនួន បញ្ជីស្តីពីការប្រើប្រាស់ដីធ្លី។ល។ នេះមិនមែនជាបញ្ហានៃការផ្ទេរដែនសមត្ថកិច្ចទេ ប៉ុន្តែជាការបញ្ជាក់ថា មេឃុំ ចៅសង្កាត់ជាភ្នាក់ងាររបស់រដ្ឋ។
- នៅក្នុងការវិភាគចុងក្រោយ រដ្ឋបាលដែនដីរបស់រដ្ឋ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងរកឃើញចំនុចរួមនៅក្នុងវិស័យអាទិភាពទាំងបួន(១) ជំនួយបច្ចេកទេសសម្រាប់ឃុំ (២) ការត្រួតពិនិត្យរបស់រដ្ឋលើសេចក្តីសម្រេចរបស់ឃុំ (៣) គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ (៤)បេសកកម្មដែលអនុវត្តដោយផ្នែកនានារបស់ឃុំ ជំនួសមុខឲ្យរដ្ឋ។
២. ទំនាក់ទំនងឃុំ សង្កាត់ និងប្រជាពលរដ្ឋ
ប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលចាំបាច់សម្រាប់ការ អនុវត្តដំណើរការ វិមជ្ឈការ ឃុំសង្កាត់។ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងនេះ រដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ៈ
- ផ្តល់ព័ត៌មានសមស្រប ដល់ប្រជាជន។ ច្បាប់បញ្ញត្តិ ក៏ដូចជាខ្លឹមសារនៃសេចក្តីសម្រេចសំខាន់ៗ ត្រូវតែបានបោះពុម្ពផ្សាយ។ ឃុំត្រូវតែមានលទ្ធភាពរៀបចំ ឯកសារទៅតាមការស្នើសុំដូចជា កំណត់ហេតុអង្គប្រជុំក្រុមប្រឹក្សា ថវិការ របាយការណ៍ គណនេយ្យ។ល។
- ផ្តល់ព័ត៌មានដល់សមាជិកក្រុមប្រឹក្សា។ តំណាងជាប់ឆ្នោតត្រូវតែទទួលរាល់លិខិតស្នាមទាំងអស់ដែលខ្លួនត្រូវការ ហើយត្រូវជូនដំណឹងជាមុន មុននឹងធ្វើការសម្រេចចិត្ត ដើម្បីគេអាចសិក្សាពីកត្តាដែលទាក់ទងដល់ការសម្រេចចិត្តនេះ។
- រៀបចំកម្រិតនៃការចូលរួម នៅក្នុងសកម្មភាពរបស់ឃុំដូចជា តាមរយៈការប្រើប្រាស់គណៈកម្មការពិគ្រោះយោបល់ សម្រាប់សេវាសាធារណៈ មូលដ្ឋាននីមួយៗ ឬគណៈកម្មាធិការទទួលបន្ទុក បញ្ហាសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងឃុំ សង្កាត់។
- ពិគ្រោះយោបល់ដោយផ្ទាល់ជមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋ មុននឹងធ្វើការសម្រេចចិត្ត អំពីបញ្ហាទាក់ទងនឹងឃុំ សង្កាត់។
III. ប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យលើរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់
១. ការត្រួតពិនិត្យផ្នែករដ្ឋបាល
រដ្ឋបាលចំហរបស់ឃុំ សង្កាត់មិនមែនមានន័យថា ឃុំ សង្កាត់អាចធ្វើអ្វីដែលខ្លួនចង់ធ្វើតាមទំនើងចិត្តនោះទេ។ ឃុំ សង្កាត់ ស្ថិតនៅក្រោមកាតព្វកិច្ចច្បាប់ ដែលពិនិត្យលើផ្នែកនានារបស់ខ្លួន(ក្រុមប្រឹក្សា និង មេឃុំ ចៅសង្កាត់)។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត មានប្រភេទផ្សេងៗទៀត នៃការពិនិត្យលើសេចក្តីសម្រេច ការពិនិត្យលើនីត្យានុកូល គឺភាពស្របទៅតាមច្បាប់នៃសេចក្តីសម្រេច ដែលរួមមាន សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ក៏ដូចជាសេចក្តីសម្រេចដែលធ្វើឡើងដោយមេឃុំ ចៅសង្កាត់ ។
នៅពេលដែលឃុំ សង្កាត់ អនុវត្តដែនសមត្ថកិច្ចជាក់លាក់របស់ខ្លួន រដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែពិនិត្យលើឃុំ សង្កាត់។ វាទាក់ទងនឹងការត្រួតពិនិត្យនីត្យានុកូលភាព សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងសេចក្តីសម្រេចរដ្ឋបាល និងសេចក្តីសម្រេចរបស់មេឃុំ ចៅសង្កាត់ លើសវនកម្មថវិកា និងសវនកម្មបញ្ជីគណនេយ្យករឃុំ សង្កាត់។ ការត្រួតពិនិត្យនេះ ត្រូវធ្វើឡើងដោយរដ្ឋបាលដែលជិតស្និទ្ធ ដែលនេះសំដៅទៅលើរដ្ឋបាលដែនដី ជាជាងរដ្ឋបាលកណ្តាល។ ហេតុផលចំពោះប្រការនេះគឺថា សវនកម្មត្រូវបានគ្រោងឡើងសម្រាប់អប់រំតាមធម្មតា ជាជាងការបង្រ្កាបរយៈពេលខ្លី និងរយៈពេលវែង។
រដ្ឋាភិបាលត្រួតពិនិត្យទៅលើនីត្យានុកូលភាព នៃសេចក្តីសម្រេចដែលធ្វើឡើងដោយឃុំ សង្កាត់។ រដ្ឋាភិបាលសម្រេចថា តើលក្ខខណ្ឌយ៉ាងណាដែលត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យឃុំ សង្កាត់ និងធានាថា ច្បាប់នានាត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ ការត្រួតពិនិត្យនេះ ត្រូវតែជាការត្រួតពិនិត្យមួយ ដែលស្ថិតនៅជិត ដើម្បីឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព និងផ្តល់នូវការបណ្តុះបណ្តាល។
២. ការត្រួតពិនិត្យផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ
ឃុំ សង្កាត់ត្រូវបង្កើតឲ្យមាននូវប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង តាមដាន និងត្រួតពិនិត្យហិរញ្ញវត្ថុ របស់ខ្លួនដែលរួមមានៈ
- បទដ្ឋានហិរញ្ញវត្ថុ និងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ផ្នែកគណនេយ្យ
- ការចាត់ចែង គ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិ
- តម្រូវការផ្សេងៗ ក្នុងការធ្វើសវនកម្ម
- ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុប្រកបដោយតម្លាភាព ប្រសិទ្ធិភាព និងការទទួលខុសត្រូវ[10]។
ដើម្បីគ្រប់គ្រងលើគោលការណ៍ទាំងនេះបាន លុះត្រាតែឃុំសង្កាត់ដែលជាប់ឆ្នោតនោះ មានជំនួយបន្ថែមលើបច្ចេកទេសនៃការគ្រប់គ្រង តាមដាម និងត្រួតពិនិត្យហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួន។ ដូច្នេះជំនួយបច្ចេកទេសហិរញ្ញវត្ថុ និងជំនួយបច្ចេកទេសគណនេយ្យ គឺបានមកពីរដ្ឋបាលកណ្តាល ឬរដ្ឋបាលដែនដី ជាអ្នកចាត់ចែងផ្តល់ឲ្យឃុំ សង្កាត់ទាំងនោះ។
នៅពេលដែលឃុំ សង្កាត់អនុវត្តនូវតួនាទីរបស់ខ្លួនលើផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ រដ្ឋបាលកណ្តាលត្រូវតែមានសិទ្ធិ ក្នុងការត្រួតពិនិត្យតាមដាន ដើម្បីឲ្យការអនុវត្តនោះ ឈានទៅរកការរីកចម្រើន។
សន្និដ្ឋាន
- តាមរយៈការបង្ហាញខាងលើ យើងឃើញថា ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ នៅកម្ពុជាមាន របៀបរបបស្មុគស្មាញ និងប្រកបទៅដោយទំនួលខុសត្រូវខ្ពស់ ស្របទៅតាមបទដ្ឋាននៃការអនុវត្ត ដើម្បីតម្រូវតាមតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួន។ មេឃុំ ចៅសង្កាត់ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ត្រូវអនុវត្តកិច្ចការរបស់ខ្លួនប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានតម្លាភាព មានគណនេយ្យភាព និងភាពបើកចំហ។ រដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ត្រូវមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធរវាង រដ្ឋបាលកណ្តាល និងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងឃុំ សង្កាត់របស់ខ្លួន។ ភារៈកិច្ចដែល ឃុំ សង្កាត់ត្រូវបំពេញ ត្រូវស្របទាំងកាលានុវត្តភាពសង្គម និង ស្របតាមនីត្យានុកូលភាពនៃបទដ្ឋានប្រតិបត្តិ។ ទំនួលខុសត្រូវដែលរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់មានចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ និងទំនួលខុសត្រូវដែលរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ មានចំពោះរដ្ឋបាលកណ្តាល គឺជាការអនុវត្តដែលស្របទៅតាមគោលនយោបាយ វិមជ្ឈការ និង វិសហមជ្ឈការឃុំ សង្កាត់។
- បច្ចុប្បន្ននេះ ទោះបីជាការប្រព្រឹត្តទៅជាក់ស្តែងនៃរដ្ឋបាលឃុំ សង្កាត់ មិនទាន់មានភាពរលូនណាស់ណា ក៏ដោយ ក៏យើងឃើញថា ការៀបចំ និងការដឹកនាំឃុំ សង្កាត់មួយចំនួនស្របទៅនឹងតម្រូវការសង្គម និងប្រជាពលរដ្ឋ ដែលគួរទទួលយកបាន។ យើងក៏មានសុទិដ្ឋិនិយមថា សង្គមខ្មែរនឹងទទួលបានរបៀបរបបដឹកនាំ និងការដឹកនាំរដ្ឋបាលដែលមានលក្ខណៈសមស្រប និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពតាំងពីថ្នាក់មូលដ្ឋាន រហូតដល់ថ្នាក់រដ្ឋបាលកណ្តាល។
