ឯកសារពាក់ព័ន្ធរួមមាន៖
ឯកសារសំខាន់ៗមានដូចជា៖
- ភូមិវិទ្យា ជនជាតិនៅកម្ពុជា
- ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម
- ជនជាតិ វៀតណាម នៅកម្ពុជា
- មហា អាណាចក្រ ចម្ប៉ា / ចាម
- ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា
- ហ្គាហ្វារ ពាងម៉េត អគ្គរដ្ឋទូតខ្មែរប្រចាំ UN ឆ្នាំ ១៩៧០
- ចលនា កុក ស Ksor Kok
- ចលនាយុវជន មាតាធម្មជាតិ អាឡិច ហ្កោនសាឡេស ដាវីតសុន Alex (Alejandro) Gonzalez
- ចលនា Degar ដេហ្គា និង ដ្រូន នៅ រតនគីរី មណ្ឌលគីរី ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ
- ចាម គ្រឹស្តិសាសនា (ចលានាបះបោនៅ ដាឡាត់ Đắk Lắk )
- ចាម ហិណ្ឌូ សាសនា
ភូមិវិទ្យា ជនជាតិ Geo-Ethnography និងធ្វើការ វិភាគ លើ របាយជនជាតិផ្សេង នៅកម្ពុជា និង ជុំវិញ កម្ពុជាបំណង សិក្សាលើ ការបះបោររបស់ជនជាតិទាំងនោះ និង ដើម្បីឈានជាគំនិត ជាទស្សនាទាន ក្នុងការប្រឆាំងការបះបោរ Counter Insurgency
តំបន់ដែលមានចំនួនប្រជាជនសំខាន់ៗ
កម្ពុជា ១៧ លាននាក់
Thailand >៤,៥ លាននាក់
វៀតណាម ២-៥ លាននាក់- ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ស.រ.អា. ២៤១.០២៥ នាក់
បារាំង ៥០០.០០០ នាក់
អូស្ត្រាលី ២៥.៧១០ នាក់
កាណាដា ២៥.០០០ នាក់
ម៉ាឡេស៊ី ១១.៣៨១ នាក់
កូរ៉េខាងត្បូង ៥០.០០០ នាក់
នូវែលសេឡង់ ៦៩១៨ នាក់
តៃវ៉ាន់ ៥២១៩ នាក់
ឡាវ ៧៧០០ នាក់- ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស បែលហ៊្សិក ៣៥០០ នាក់
អាល្លឺម៉ង់ ១៣០០០ នាក់
ជប៉ុន ១៨០០០ នាក់
រុស្ស៊ី ១១០ នាក់
នរណាគឺជាឞូន៝ង (ពូណង/ព្នង/ភ្នង)? #ឞូន៝ង[1] គឺជាក្រុមប្រជាជនជនជាតិដើមដែល រស់នៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម។ ពួកគេត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាក្រុមអំបូរមនុស្ស “មន-ខ្មែរ” ដែលមានទីដែនដីដូនតាចាប់ពីភាគឥសាន្តនៃប្រទេសកម្ពុជា ពីភូមិភាគខ្ពង់រាប កណ្តាលនៃប្រទេសវៀតណាម រហូតដល់ជ្រោយនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងនៅភាគត្បូង នៃ ប្រទេសឡាវ។ នៅក្នុងពេលដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយ ប្រមាណជាង៣០០០ពាន់ឆ្នាំមកនេះ ឞូន៝ង (ឬ ព្នង សុំប្រើពាក្យ “ឞូន៝ង”) ត្រូវបានចិនហៅក្រុមជនជាតិដើមនេះថា “ហ្វូណន” (ដើមឡើយកម្ពុជរដ្ឋ មាន នគរហ្វូណន ឬ នគរភ្នំនេះឯង) វៀតណាម ឬយាគណាម ហៅថា “មន៝ង” ខ្មែរហៅពួកគាត់ថា “ភ្នង” ចំណែកឯឡាវ ហៅពួកគេថា “ម៉យ” ។
ផ្ទុយទៅវិញ ជនជាតិដើមឞូន៝ង ហៅខ្លួនឯងថា “ឞូន៝ង”។ គួរកត់សំគាល់កំហុសឆ្គងជាយូរយាណាស់មកហើយ នៃការហៅឈ្មោះជនជាតិដើម ឞូន៝ង ថា តាមសំណេររបស់សង្ឃរាជ ជួន ណាត ថា ក្រុមជនជាតិដើមនេះគឺជាអំបូរមនុស្សរស់នៅតំបន់ភ្នំដូចនេះ ដូចនេះខ្មែរ ត្រូវហៅថា “ភ្នង” ។ តាមពិតជនជាតិដើមឞូន៝ងនេះ មិនមែនរស់នៅតែនៅតំបន់ភ្នំប៉ុណ្ណោះទេ ព្រោះគេក៏រស់នៅនៅតាមតំបន់វាលទំនាបផងដែរ តួយ៉ាងនៅកម្ពុជា គឺតាំងពីបុរមបុរាណមក គាត់រស់នៅតាមបណ្តា ខេត្តមួយចំនួនដូចជាកំពង់ចាម ត្បូងឃ្មុំ ព្រៃវែង(ឥលូវរកមិនទាន់ឃើញថាសារគាត់បានកំឡាយជាខ្មែរ) ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ។
ករណីខេត្តក្រចេះនេះត្រូវបាន ដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដោយសារ សម្តេចសីហនុ យល់ថា ភូមិភាគនេះ មិនសូវសំបូរអ្នកចេះភាសាខ្មែរ។ បន្ថែមលើសូរស័ព្ទ ឞូន៝ង ឬ ពូណង នេះវិញ ដោយសារខ្មែរមានតែសូរ “ប” ដែលអក្សរខ្មែរមិនមាន សូរស័ព្ទ អក្សរ “ឞ” (មិនមែន “ម”ទេ នេះជាអក្សរ ឞូន៝ងថ្មី ដែលក្រសួងអប់រំ ឯកភាពបានរៀបចំឲ្យមានអក្សរជនជាតិដើមឞូន៝ងចាប់ពីឆ្នាំ២០០០[2]មក) មានសូរធ្ងន់ជាង “ប”។ ជាទូទៅ បើខ្មែរ ហៅ “ភ្នង” និងឡាវហៅ “ម៉យ” ទៅកាន់ពួកគេ អ្នកអាចនឹងមិន ត្រូវបានចម្លើយ ឬពួកគាត់នឹងមិនចង់និយាយ រក ឬ ឆ្លើយឆ្លងជាមួយនឹងអ្នកឡើយនោះទេ ដោយសារទី១ មិនចាំសូរស័ព្ទ ទី២ មានលក្ខណៈជាការរើសអើង ពីព្រោះពាក្យ “ភ្នង” និង “ម៉យ” នេះ មានអត្ថន័យបែបជាការមើលងាយ និងរើសអើងចំពោះពួកគាត់) ដូចនេះសូមអស់លោកអ្នកកុំភ្ញាក់ផ្អើល។ ចិនហៅ “ហ្វូណន” វៀតណាមហៅ “មន៝ង” បែបត្រឹមត្រូវជាងទៅវិញ។ ដូចនេះ សំណួរថាតើ យើងត្រូវហៅគាត់ឲ្យ ត្រូវ និងចំយ៉ាងណានោះ គឺយើងត្រូវហៅគាត់ថា “ឞូន៝ង” (ឬ “ពូណង” ជាពីរពាក្យ) មិនមែន “ព្នង” ឬ “ភ្នង”។
សព្វថ្ងៃនេះ ឞូន៝ង រស់នៅបែកខ្ញែកនៅតាមផ្នែកខ្លះនៃពិភពលោក ដោយសារសង្គ្រាម បញ្ហាផ្លាស់ប្តូរសង្គមនិងនយោបាយពីអតីតកាល ជាឧទាហរណ៍នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិន និងបញ្ហាបច្ចុប្បន្នទាក់ទងនឹងសកលភាវូបនីយកម្មពិភពលោក (តម្រូវការសេដ្ឋកិច្ចសង្គម)។ ឞូន៝ងត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណប្រហែលមានចំនួនជាង១លាននាក់ រស់នៅនៅក្នុងដែនដីដូនតារបស់គេបច្ចុប្បន្នមាននៅក្នុងកម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម។ ជនជាតិដើមឞូន៝ងគឺជាឈ្មោះមួយហៅទូទៅ សំដៅទៅក្រុមជនជាតិដើមនេះ ដែលមានអនុអំបូរតូចៗដោយការសំគាល់តាមគ្រាមភាសា របស់ ពួកគេពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយនិងពីអនុអំបូរមួយទៅអនុអំបូរមួយទៀត ជាឧទាហរណ៍ អនុអំបូរ ឞូន៝ងឞូន៝រ (Bunong Bunor) ឞូន៝ងនង (Bunong Nong) ឞូន៝ងកាហ៝ោ (Bunong Kaho) ឞូន៝ងរាអូង (Bunong Ra Ong) ឞូន៝ងក្រោល (Bunong Krol) ជាដើម។ ឞូន៝ងបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងនយោបាយជាច្រើន។ នៅក្នុងបញ្ហាសង្គម ពួកគេរង់នូវការហូរចូលនូវអ្នកចំណូលថ្មីមានដូចជាខ្មែរទំនាបកណ្តាល វៀតណាម និងឡាវ មកនៅក្នុងដែនដីដូនតារបស់គេដែលជាទូទៅទាញយកធនធានធម្មជាតិដែលមានកំណត់របស់ពួកគេដូចជា ទឹក ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ។
ពេលគេខ្លះ ការទាញយកផល និងអនុផលពីដែនដីដូនតារបស់ពួកគេនេះ មិនបាន ទាំងសុំការឯកភាព ឬផ្តល់ប្រយោជន៍ត្រលប់ទៅជនជាតិដើមឞូន៝ងនោះទេ ជារឿយៗពួកគេ ត្រូវបាន បណ្តេញចេញ ជាដើម។ ជាងនេះទៅទៀត ជនជាតិដើមឞូន៝ងកំពុងរង់ឥទ្ធិពលពីសាសនា សំខាន់ពីរ គឺសាសនាគ្រឹះ និង សាសនាព្រះពុទ្ធ (ជនជាតិដើមមានសាសានបូរាណដើមរបស់ខ្លួន តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ)។ បើប្រៀបធៀបថាតើសាសនាទាំងពីរធ្វើឲ្យប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់ជនជាតិដើមឞូន៝ង គឺមានដូចគ្នា នៅក្នុងទំនៀមទំលាប់ និងភាសាដើម។ តាមអ្នកជំនាញខាងភាសាសាស្រ្ត និងអ្នកអភិរក្សនិយមខ្លះថា ព្រះពុទ្ធសាសនាធ្វើឲ្យបាត់បង់ធ្ងន់ធ្ងរជាងដោយសារសាសនានេះ មិនអនុញ្ញាតឲ្យជនជាតិដើមឞូន៝ងប្រើប្រាស់ភាសាខ្លួនឯង ឧទាហរណ៍ គ្មានអាចារ្យ ឬព្រះសង្ឃណាជាឞូន៝ង ឬ បើមាន(តំបន់ខេត្តក្រចេះ)ពេលសូត្យធម៌ជាខ្មែរ និងបាលីតែម្តងៗ យូរនឹងធ្វើឲ្យភាសាដើមឞូន៝ងលែងប្រតិបត្តិនៅក្នុងវត្តអារាម និងឈានដល់ភូមិដ្ឋាន និងកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ហើយលែងលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រតិបត្តិជំនឿអារុកអារក្ស ព្រៃភ្នំក្រំថ្ម និងបែបសមូហភាព បានន័យថា យកជាបុគ្គលនិយម ឧទាហរណ៍អ្នកណាធ្វើបុណ្យ បានបុណ អ្នកណាធ្វើបាបបានបាបជាដើម។
ផ្ទុយពីសាសនាគ្រឹះ ដែលមានព្រះគម្ពីរ និងគ្រូគង្វាល ឬអ្នកបង្ហាត់បង្ហាញ ជាភាសាដើមឞូន៝ង ហើយជាងនោះទៀតសោត មានកម្មវិធីបង្ហាត់បង្ហាញ កូនចៅតូចៗជំនាន់ក្រោយអំពីជំនឿ និងភាសាដើមយ៉ាងល្អប្រសើរ តែទាស់តែឲ្យបំបាត់ទាំងស្រុងនូវវត្ថុបូរាណដែលមានអាយុកាលរាប់រយ រាប់ពាន់ឆ្នាំដូចជា ពាង និងសម្ភារៈសីល្បៈដូចជាគង់ ឃ្មោះជាដើម។ ដូចនេះ បើធ្វើការសរុបនៃការប្រៀបធៀប ក្រុមអ្នកអភិរក្ស និងក្រុមអ្នកភាសាសាស្រ្តយល់ថា ព្រះពុទ្ធសាសនា មានផលប៉ះពាល់ដល់អត្តសញ្ញាណ វប្បធម៌ និងសាសនាឞូន៝ងច្រើនជាង ជាងនេះទៀតមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានប្រើប្រាស់ភាសាដើម ពេលខ្លះពួកគាត់សូត្យមិនទាំងយល់អន្ថន័យនិងអន្ថរសជាភាសាដើមទៅទៀត។ ជាងនេះទៀង អ្នកប្រជាសាស្រ្តនិយមខ្លះបានប្រមើលមើលថា បើជនជាតិឞូន៝ងបន្តកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធដោយគ្មានការអភិរក្សអត្តសញ្ញាណដើម និងកែលំអរឲ្យមានការថែរក្សាភាសាដើមឞូន៝ងនោះទេ ក្រុមឞូន៝ងអ្នកកាន់សាសនាទាំងនោះងាយនឹងត្រូវបានរំលាយខ្លួនឯង លែងក្លាយជាឞូន៝ងតែម្តង។
ចំណែក នៅក្នុងគ្រឹះសាសនា បើមិនកែលំអរនៅក្នុងការការពារលែងឲ្យមានការបំផ្លាញវត្ថុបូរាណ និងសម្ភារៈភ្លេង និងសម្ភារៈប្រពៃណីនោះ ងាយនឹងបាត់បង់អត្តសញ្ញាណកម្មនៃសម្ភារៈឬវត្ថុដែលមានតម្លៃជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ណាស់។ នៅក្នុងបញ្ហាការចូលរួមនៅក្នុងសិទ្ធិនយោបាយ ការដឹកនាំលក្ខណៈប្រពៃណីលែងលើកទឹកចិត្តឲ្យ មានទៀតហើយ ដូចនេះជនជាតិដើមឞូន៝ងបានបង្ខំចិត្តចូលរួមនៅក្នុងបែបផែនសិល្បៈ នយោបាយបែបថ្មីទាំងស្រុង នៅកម្ពុជាត្រូវធ្វើតាមការបោះឆ្នោត នៅសាធារណៈរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម និងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមិនិត្តឡាវ មាន “កូតា”សម្រាប់ភាពជាតំណាងជនជាតិដើមឞូន៝ងនៅថ្នាក់ជាតិ និងមានកាន់ការ រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ (ខេត្ត ស្រុក ឃុំ ភូមិ)ទាំងផ្នែករដ្ឋបាល និងគោលនយោបាយ។
នៅកម្ពុជា ជនជាតិដើមឞូន៝ងត្រូវបង្ខំចិត្តចូលរួមនៅក្នុងនយោបាយប្រកួតប្រជែងបែបថ្មីនៅក្នុងការបោះឆ្នោត និងយុទ្ធនាការឃោសនាសម្លេងឆ្នោត ដែលជាទូទៅបានធ្វើឲ្យមានការប្រះឆាសង្គមក្នុងចំណោមឞូន៝ងដោយសារពួកគេមានទស្សនៈនយោបាយផ្សេងគ្នាចំពោះគណបក្សដែលខ្លួនស្រលាញ់។ ដើម្បីបានអ្នកតំណាងជនជាតិដើមឞូន៝ងថ្នាក់ជាតិ ជនជាតិដើមឞូន៝ងលែងមាន “កូតា”ទៀតហើយ នៅក្នុងគណបក្សនយោបាយនានា ខុសពីសម័យក្រោយរំដោះ៧មករាឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលឥស្សារៈជននយោបាយតស៊ូនៅក្នុងសម័យនោះ មានលទ្ធភាពច្រើននៅក្នុងគណបក្សនយោបាយដើម្បីត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យក្លាយអ្នកតំណាងជនជាតិដើមឞូន៝ងនៅក្នុងដែនដីដូនតារបស់ខ្លួន ដូចជាមណ្ឌលគិរីជាដើម។
ដូចនេះ មានន័យថាជនជាតិដើមឞូន៝ងត្រូវធ្វើការព្យាយាមប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងការធ្វើឲ្យគណបក្សនយោបាយនីមួយៗពេញចិត្តថ្លើមដើម្បីត្រូវបានជ្រើសរើសជាបេក្ខជនបក្ខនារី អ្នកតំណាងជនជាតិដើមឞូន៝ងនៅក្នុងជួរគណបក្សនយោបាយ។ នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានជនជាតិដើមឞូន៝ងច្រើនដែរ ដែលកាន់ការនៅថ្នាក់ខេត្ត ស្រុក ឃុំ ភូមិផ្នែករដ្ឋបាល មិនសូវមានទេផ្នែកគោលនយោបាយ។ ជាមួយនឹងកត្តាប្រឈមដ៏ច្រើន ទាំងសេដ្ឋកិច្ចសង្គម វប្បធម៌ និងនយោបាយនេះ ចាស់ទំជនជាតិដើមឞូន៝ង អំពាវនាវឲ្យមានការគាំទ្រដើម្បីបន្តភាពរស់រាននៃវប្បធម៌ចំណាស់ (បូរាណ)នេះ ពីរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម និងប្រទេសសប្បុរសជនឬធម៌នានាលើពិភពលោកក្នុងការជួយគាំទ្រ ការពារ អភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ នូវអ្វីដែលស្វ័យសមស្របចំពោះសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងវប្បធម៌ជនជាតិដើមឞូន៝ងនេះ។
កំពង់ធំ៖ លោក គង់ វិមាន បានបញ្ជាក់ថា ជនជាតិដើមភាគតិច ( កួយ) រស់នៅខេត្តកំពង់ធំមាន៥ស្រុក ១២ឃុំ និង៣២ភូមិ ស្មើនិង៣០៨៧គ្រួសារ និងមានមនុស្សសរុបចំនួន ១៤ ៤០៤នាក់ ក្នុងនោះស្រី៧៦០២នាក់ ដែលពួកគាត់ បានថែរក្សានូវវប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី ជំនឿ និងភាសារបស់ខ្លួនផងដែរ៕
ផែនទី ខេត្ត បង្កើតឆ្នាំ ១៩១៧
ផែនទី ជនជាតិ ដើមភាគតិចកំពុងរស់នៅ ខេត្ត ស្ទឹងត្រែង
ផែនទី របាយប្រជាជនតាមបណ្តាខេត្ត ឆ្នាំ ២០២៣
ផែនទី ជនជាតិដើមភាគតិច តាមបណ្តាខេត្ត
តើប្រជាជនខ្មែរ មានចំនួនប្រហែលប៉ុន្មានលាននាក់? កំពុងរស់នៅទីណាខ្លះ? នីយកម្ម គឺជារឿងគួរបារម្ភសម្រាប់សន្តិសុខ និងការបេះបោរនៅកម្ពុជាពេលអនាគត ដូចជា ចាមនីយកម្ម ដោយសារ ចាមនៃនគរចម្ប៉ា ដែលភៀសខ្លួនចេញពីចម្ប៉ាមក កម្ពុជាមាន ៣ ក្រុម គឺចាមឥស្លាម ចាមហិណ្ឌូ និង ចាមពុទ្ធសាសនា-- គេថា ចាមចម្ប៉ាមាន ៣១០,០០០ នាក់ ក្រោយមកគេមាន ជាង ៦០០,០០០ នាក់ បន្ទាប់គេថា មានចាម ១៥% នៃប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះបានន័យថា គេបូកជនជាតិដើមភាគតិចទាំងអស់ ដែលកាន់សាសនាឥស្ថាមថាជា ចាម ចុះឯណាខ្មែរ ឥស្លាម? ខ្មែរឥស្លាម សំដៅ ជនជាតិមូស្លាមមកពី ម៉ាឡេ ជ្វា ឥណ្ឌូនេស៊ី នៅសតវត្សទី ១៦ ដូច្នេះការបូក បែបនេះ ជារបបៀបធ្វិ ចាមនីយកម្ម ពេលខ្លះគេថាមាន ១៥% ស្មើរ ២,៤ លាននាក់ បែបនេះ រិតតែជា ចាមនីយកម្ម Islamization/Chamization អានបន្តទីនេះ
.jpg)
| ភាសាខ្មែរ | ភាសាអគ្លេស | Ethnic groups in Cambo | Number/ចំនួន | ||
| ព្រូវ | Broa | ចាមCham | 600,000 | ||
| ជង | Chhong | ចិន Chinese/Chen | 700,000 | ||
| ចារាយ | Jarai | ខ្មែរ Khmer | ខ្មែរកណ្តាល | ||
| កាចក់ | Kachak | ខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជា | 1,200,000 | ||
| កាវែត | Kavet | ខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជាក្រោម | 1,300,000 | ||
| ក្រែល | Kel | ខ្មែរក្រោមនៅ វៀតណាមខាងត្បូង | 8-10,000,000 | ||
| កោង | Koang | ខ្មែរសុរិន្ធ/ខ្មែរលើនៅ ថៃ | 1,400,000 | ||
| កួយ | Kouy | ខ្មែរលើ (ខ្មែរ មន) | កាចក់ | ||
| គ្រឹង | Kreung | Khmer Leur | គ្រុង | ||
| ក្រោល | Krol | ព្រូវ | |||
| ព្នង | Phnnong | កាវែត | |||
| ឡាអុន | La’Eun | ក្រោល | |||
| លុន | Lun | មិល | |||
| មិល | Mil | កួយ | |||
| ព័រ | Por | ព្នង | |||
| រ៉ាដេ | Radei | ទំពូន | |||
| សម្រែ | Sam Rei | ស្ទៀង | |||
| សួយ | Souy | រ៉ាអុង | |||
| ស្ពុង | Spong | ម៉ុង | |||
| ស្ទៀង | Stieng | សម្រែ | |||
| ទ្មុន | Thmoun and | ជង | |||
| ទំពួន | Tumpoun. | ស្អួច | |||
| សំរ៉ាយ | |||||
| ចារាយ | |||||
| Ethnic group | Population | % of total* | រាដែ | ||
| Khmer | 13,684,985 | 90% | ជនជាតិ តៃ Tai | តៃ | |
| Vietnamese | 800,000 | 8.00% | ថៃ | ||
| Chinese | 152,055 | 1% | ឡាវ | ||
| Other | 608,222 | 3% | សាន | 800,000 | |
| កូឡា | |||||
| វៀតណាម | |||||
| មីមុងមៀន | |||||
| ម៉ាវ | |||||
| មីម៉ុង | |||||
| យ៉ាវ | |||||
| ភូមារ | |||||
| ជប៉ុន | |||||
| កូរ៉េ |
ចំនួនប្រជាជនជុំវិញកម្ពុជា និង ប្រជាជនខ្មែរនៅលើសកលោក។ ខាងក្រោមជាតួរលេខប្រជាជនឆ្នាំនានាមានដូចខាងក្រោម ចំណែកបញ្ហាគោលនយោបាយជនអន្តោរប្រទេស គឺជារឿងរសើបបំផុត ដោយសារ ជនជាតិខ្មែររស់នៅ វៀតណាមចំនួន ១,៣ លាននាក់ ឯវៀតណាមរស់នៅកម្ពុជាមាន ៨០០,០០០ នាក់។ ជនជាតិខ្មែររស់នៅ ប្រទេសថៃមាន ៤,៣ លាននាក់ (ឆ្នាំ ២០២០ ប្រជាជនថៃមាន ៧០ លាននាក់ ខណៈ ជនជាតិខ្មែរ និង ខ្មែរមន មាន ៦%) តែសព្វថ្ងៃ មានតែ ១,៤ លាននាក់រក្សានិយាយភាសាខ្មែរ កំណត់ខ្លួនថាជាខ្មែរ ) ឯ ជនជាតិ ថៃ កំពុងរស់នៅកម្ពុជាមាន ២០,០០០ នាក់? ជនជាតិខ្មែរ កំពុងងរស់នៅប្រទេស លាវមាន ៧,១៤១ នាក់ ខណៈលាវ កំពុងរស់នៅកម្ពុជាមាន ២៣,០០០ នាក់។
ភូមិវិទ្យា ជនជាតិ
ផែនទី ជនជាតិរបាយជនជាតិ ចាម និង ជនជាតិភាគតិច នៅកម្ពុជា
| households | Male | Female | Total | |||
| Total | 3,341,770 | 7,418,577 | 7,869,912 | 15,288,489 | ||
| កណ្តាល | Kandal | 273,111 | 580,129 | 615,418 | 1,195,547 | |
| កែប | Kep | 9,347 | 20,615 | 21,183 | 41,798 | |
| កោះកុង | Koh Kong | 26,716 | 62,304 | 61,314 | 123,618 | |
| កំពង់ចាម | Kampong Cham | 215,923 | 428,481 | 467,282 | 895,763 | |
| កំពង់ឆ្នាំង | Kampong Chhnang | 122,925 | 251,895 | 274,037 | 525,932 | |
| កំពង់ធំ | Kampong Thom | 154,458 | 327,013 | 350,247 | 677,260 | |
| កំពង់ស្ពឺ | Kampong Speu | 187,835 | 424,039 | 448,180 | 872,219 | |
| កំពត | Kampot | 138,374 | 280,537 | 312,308 | 592,845 | |
| ក្រចេះ | Kratie | 86,137 | 185,429 | 187,396 | 372,825 | |
| តាកែវ | Takeo | 199,362 | 432,649 | 466,836 | 899,485 | |
| ត្បូងឃ្មុំ | Tbong Khmum | 169,281 | 377,205 | 398,091 | 775,296 | |
| បន្ទាយមានជ័យ | Banteay Meanchey | 177,526 | 426,104 | 433,441 | 859,545 | |
| បាត់ដំបង | Battambang | 218,584 | 458,902 | 528,498 | 987,400 | |
| ប៉ៃលិន | Pailin | 16,833 | 36,151 | 35,449 | 71,600 | |
| ពោធិ៍សាត់ | Pursat | 102,253 | 200,392 | 211,367 | 411,759 | |
| ព្រៃវែង | Prey Veng | 227,008 | 501,346 | 556,082 | 1,057,428 | |
| ព្រះវិហារ | Preah Vihear | 56,331 | 126,624 | 124,728 | 251,352 | |
| ព្រះសីហនុ | Preah Sihanouk | 51,983 | 153,255 | 149,632 | 302,887 | |
| ភ្នំពេញ | Phnom Penh | 399,203 | 1,039,192 | 1,090,179 | 2,129,371 | |
| មណ្ឌលគីរី | Mondul Kiri | 19,609 | 45,533 | 43,116 | 88,649 | |
| រតនគីរី | Ratanak Kiri | 47,417 | 102,325 | 101,702 | 204,027 | |
| សៀមរាប | Siem Reap | 218,659 | 491,568 | 514,944 | 1,006,512 | |
| ស្ទឹងត្រែង | Stung Treng | 34,627 | 83,093 | 76,472 | 159,565 | |
| ស្វាយរៀង | Svay Rieng | 131,937 | 249,446 | 275,108 | 524,554 |
| បណ្តាឆ្នាំ Year | Popolation | |||||
| ខេត្ត ក្រុង | ឆ្នាំ 1998 | ឆ្នាំ 2008 | 1876 | 890,000 | ||
| Banteay Meanchey | 577,772 | 678,033 | 1900 | 1,103,000 | ||
| Battambang | 793,129 | 1,024,663 | 1901 | 1,103,000 | ||
| Kampong Cham | 1,608,914 | 1,680,694 | 1911 | 1,487,900 | ||
| Kampong Chhnang | 417,693 | 471,616 | 1921 | 2,402,600 | ||
| Kampong Speu | 598,882 | 716,517 | 1931 | 2,806,000 | ||
| Kampong Thom | 569,060 | 630,803 | 1947 | 3,296,000 | ||
| Kampot | 528,405 | 585,110 | 1950 | 4,346,000 | ||
| Kandal | 1,075,125 | 1,265,085 | 1951 | 4,261,000 | ||
| Koh Kong | 132,106 | 139,722 | 1955 | 4,840,000 | ||
| Kratie | 263,175 | 318,523 | 1960 | 5,433,000 | ||
| Mondul Kiri | 32,407 | 60,811 | 1961 | 5,510,000 | ||
| Phnom Penh | 999,804 | 1,325,681 | 1965 | 6,141,000 | ||
| Preah Vihear | 119,261 | 170,852 | 1970 | 6,938,000 | ||
| Prey Veng | 946,042 | 947,357 | 1971 | 7,270,000 | ||
| Pursat | 360,445 | 397,107 | 1975 | 7,098,000 | ||
| Ratanak Kiri | 94,243 | 149,997 | 1980 | 6,506,000 | ||
| Siemreap | 696,164 | 896,309 | 1981 | 6,682,000 | ||
| Sihanoukville | 155,690 | 199,902 | 1985 | 7,920,000 | ||
| Stung Treng | 81,074 | 111,734 | 1990 | 9,532,000 | ||
| Svay Rieng | 478,252 | 482,785 | 1991 | 8,810,000 | ||
| Takeo | 790,168 | 843,931 | 1995 | 11,169,000 | ||
| Oddar Meanchey | 68,279 | 185,443 | 1998 | 11,437,656 | ||
| Kep | 28,660 | 35,753 | 2000 | 12,447,000 | ||
| Pailin | 22,906 | 70,482 | 2001 | 12,353,000 | ||
| 11,437,656 | 13,388,910 | 2004 | 13,124,764 | |||
| ប្រជាជនខ្មែរ សរុប ទូទាំងពិភពលោក | 2005 | 13,636,398 | ||||
| ១៤ ៣០៥ ១៨៣ នាក់ (ប៉ាន់ប្រ.២០១១) [១] | 2006 | 13,881,427 | ||||
| ប្រទេសដែលមានប្រជាជនខ្មែរ រស់នៅ | 2007 | 13,995,904 | ||||
| កម្ពុជា | ១៤,២ លាននាក់[២] | 2008 | 14,241,640 | |||
| ថៃ | ៤,៣ លាននាក់ | 2009 | 14,494,293 | |||
| វៀតណាម | ១,៣ លាននាក់ | 2010 | 14,453,680 | |||
| ប្រទេស ស.រ.អា. | ២៤១.០២៥ នាក់[៣] | 2011 | 14,701,717 | |||
| បារាំង | ៦៨.០០០ នាក់ | 2015 | 15,521,000 | |||
| អូស្ត្រាលី | ២៥.៧១០ នាក់[៤] | 2019 | 15,288,489 | |||
| កាណាដា | ២៥.០០០ នាក់ | 2020 | 16,719,000 | |||
| ម៉ាឡេស៊ី | ១១.៣៨១ នាក់ | ខ្មែរលើ Khmer Leur ស្អូច សំរ៉ែ ទំពូន គ្រឹង ខា | ||||
| កូរ៉េខាងត្បូង | ១០.០០០ នាក់ | ចំនួនប្រជាជន | ៥៤៧.៧៨៥ នាក់ (តាមការប្រមាណ) | |||
| នូវែលសេឡង់ | ៦៩១៨ នាក់[៥] | ជ្រាយ ២០០.០០០ នាក់ (នៅក្នុងប្រទេសនានា) | ||||
| តៃវ៉ាន់ | ៥២១៩ នាក់[៦] | កួយ ១៦០.០០០ នាក់ (នៅក្នុងប្រទេសនានា) | ||||
| លាវ | ៥២០០ នាក់ | រដែ ១២០.០០០ នាក់ (នៅក្នុងប្រទេសនានា) | ||||
| បែលស៊ិក | ៣៥០០ នាក់ | ទំពួន ២៥.០០០ នាក់ | ||||
| អាល្លឺម៉ង់ | ៣០០០ នាក់ | ព្នង ២៣.០០០ នាក់ | ||||
| ជប៉ុន | ៣៣១ នាក់[៧] | ស្ទៀង ២០.០០០ នាក់ | ||||
| រុស្ស៊ី | ១១០ នាក់[៨] | ព័រ ១០.០០០នាក់ | ||||
| ភាសា | ព្រៅ ៣០០០ នាក់ | |||||
ផែនទី រដ្ឋចំណុះ រដ្ឋចម្ប៉ា ឬ ម៉ុងតាញ៉ា ឬ សម្ព័ន្ធកងទ័ពរំដោះ ប្រទេសចម្ប៉ា
ផែនទី រដ្ឋាភិបាល ស្រម៉ោល ប្រទេស ចម្បារ ឆ្នាំ ១៩៧០ និង ទំនាក់ទំនង គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ឆ្នាំ ២០១៣ ឃុបឃិត ជាមួយ រដ្ឋភិបាលវៀតណាម កាត់ផ្តាច់ ខេត្ត ៤ ចូលជាទឹកដី ចម្ប៉ា។
.jpg)
ផែនទី ជនជាតិ ចាម បំបែគរដ្ឋ នៅកម្ពុជា សង្រ្គាម ស្តេច កន
.jpg)
ផែនទី កាលបរិច្ឆេទ បាត់បង់ រដ្ឋ ចម្បារ និង ខេត្តនានា របស់ កម្ពុជាក្រោម
ផែនទី សម្ព័ន្ធ យោធា បារាំង ចម្ប៉ា ១៧៧៥ ដើម្បី ចម្ប៉ា ប្រឆាំង កម្ពុជា វៀតណាម ( ពឹងអ្នកឆ្ងាយ វាយអ្នកជិត)
.jpg)
ផែនទី ប្រទេស វៀតណាម ឆ្នាំ ១៨៣៤ ដោយគ្រប់កម្ពជា ដល់ កំពងឆ្នាំង
ផែនទី តំបន់ រដ្ឋបាល ប្រទេស វៀតណាម ឆ្នាំ ១៥៦០
ផែនទី តំបន់ រដ្ឋបាល ប្រទេស វៀតណាម ឆ្នាំ ១៥៦០
ផែនទី សម្ព័ន្ធយោធា ក្នុងសង្រ្គាម សៀម យួនអណ្ណាម ឆ្នាំ ១៨៤១ ដល់ ១៨៤៥
ផែនទី សម្ព័ន្ធយោធា ខ្មែរ សៀម លាវ ចាម វាយឈ្លានពានសម្ព័ន្ធយោធា ខ្មែរ យួន ក្នុងសង្រ្គាម សៀម យួន ឆ្នាំ ១៨៣១ ដល់ ១៨៣៤
ភូមិវិទ្យា ជនជាតិ -ផែនទី ចំនួន ៩៩ ភាសានៃ ប្រទេស វៀតណា ជាប់ព្រំដែន កម្ពុជា
ភូមិវិទ្យា ជនជាតិ -ផែនទី ផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៍ ចម្ប៉ា
ភូមិវិទ្យា ជនជាតិ -ផែនទី ការចោទប្រកាន់របស់ជនជាតិ ចាម ថា កម្ពុជា ឈ្លានពាន យកទឹកដី ប្រទេស ចម្ប៉ា
ផែនទី ទឹកដី សៀម បាត់បង់ និងការរំដោះ បានវិញ នៃទឹកដី ឡាវ ដែលនៅក្រោម ចំណុះ ចម្ប៉ា សាក់
ភូមិវិទ្យា ជនជាតិ -ផែនទី ចំនួន ៩៩ ភាសានៃ ប្រទេស វៀតណា ជាប់ព្រំដែន កម្ពុជា
លោក លៀង ឆឺត មានអាយុ ៨៣ឆ្នាំ ជាតាខ្វាយជំនាន់ទី៥ (ឆ្នាំ១៩៩០ ដល់បច្ចុប្បន្ន) នៃសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ព័រ នៅភូមិភ្នំរៃ ឃុំតាតោក ស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង។ លោក ជាបុគ្គលត្រូវបានជ្រើសរើសជា មេកន្រ្ទាញ/ក្រាក់ស្រុក តែសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ គេហៅថា តាខ្វាយ ឪខ្វាយ ឬម្ចាស់ស្រុក។ លោកមានតួនាទីសំខាន់ណាស់នៅក្នុងសហគមន៍ ជាបង្គោលដឹកនាំការសែនព្រេន និងជាបុគ្គលដែលអ្នកភូមិគោរព និងមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងព្រលឹង វិញ្ញាណដូនតា ដែលអាចអោយអ្នកភូមិសុំសេចក្តីសុខ ចៀសផុតពីគ្រោះចង្រៃ សុំការណែនាំ និងលាបំណន់ពីការធ្វើខុសប្រពៃណី។ បំរាមចំពោះតាខ្វាយ គឺហាមនិយាយកុហក ហាមផឹកស្រា ហាមសម្លាប់សត្វ ងូតទឹកមិនអោយអ្នកដទៃឃើញ និងមិនអោយចាកចេញពីភូមិលើសពី២ថ្ងៃ និងតមអាហារ ដូចជាសាច់គោ ទឹកដោះគោ ផ្លែទឹកដោះគោ។ តាខ្វាយ តម្រូវអោយទុកសក់វែង និងស្លៀកក្បិនជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ប្រភព៖ នាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍ជនជាតិភាគតិច
