ប្រទេស Singapore ខ្ញុំមិនបកប្រែតាម វច្ចនានុក្រមខ្មែរទេ ព្រោះជាការបកប្រែខុសឆ្គង។ ចង់ណែនាំមិត្តភ័ក្រស្គាល់សាំងហ្គាពូ Singapore គឺជាភាសាអគ្លេសទាញចេញ មកពី ជនជាតិ ៣ ធំៗ ប្រកាសជារដ្ឋឯករាជ្យ គឺប្រជាជនចិន Shine ប្រជាជន ឥណ្ឌា Indian និងប្រជាជន ម៉ាឡេ Gapore = Singapore ខុសពីរដ្ឋចាម ដែលមានឈ្មោះថា Singapura សឹង្ហបុរីដែរ អាលូវ វៀតណាមយកបាត់..។ បើបកប្រែថា សឹង្ហបុរី ចុះ សាំងហ្គាពួ ដែលមិនមែនជា សឹង្ហ ?
លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ប្រធានាធិបតី សាំងហ្គាពួ បានទៅលើលោក Tharman Shanmugaratnam ជនជាតិដើមកំណើត ឥណ្ឌា Indian People ជំនួស អ្នកស្រី Halimah Yacob ជាជនជាតិ ម៉ាឡេស៊ី។ បេក្ខភាពទាំង ៣ រូប សុទ្ធតែជា បេក្ខជនដែល ឯករាជ្យ មិនស្ថិតនៅក្រោម ឥទ្ធិពលគណបក្សផ្សេង នេះបើ យើងតាមឯកសារផ្លូវការរបស់ Wiki Pedia តែបើយោងតាម ការថ្លែងការរបស់ បេក្ខជន Kok Song លោកថ្លែងថា បេក្ខជនគេ ម្នាក់មកពី គណបក្សប្រឆាំង ម្នាក់មកពី គណបក្សគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល មានតែលោកទេ ដែល មិនមកពី គណបក្សណាទាំងអស់ ដូច្នេះ សូមបោះឆ្នោតឲ្យខ្ញុំ !
ការបោះឆ្នោត ប្រធានាធិបតី សាំងហ្គាពួ ឬ សឹង្ហបុរី ថ្ងៃ ទី ១ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០២៣-- តាមការកតទ័ពអាកាស សាំងហ្គាពួ 👈
- ៣០០ មានឈ្មោះថា the island of Pu Luo Chung (蒲 羅 中). This is thought to be a transcription from the Malay name "Pulau Ujong", or "island at the end" (of the Malay Peninsula)
- ១០២៥ នគរខ្មែរ ចេនឡា លើកទ័ពឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រឥណ្ឌា ចូលឈ្លានពាន នគរស្រីវីរៈ ហៅថា សាំងហ្គាពួ ដែលលាតសន្ឡឹងនៅ ម៉ាឡេស៊ី និង ឥណ្ឌូនេស៊ី និងបាន តាំងទ័ពគ្រប់គ្រងតំបន់មួយ ឈ្មោះថា Temasek (now Singapore)
- ១៣២០ អាណាចក្រម៉ុងហ្គោល បញ្ជូន អ្នកជំនួញ មកសហការ ធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយ សាំងហ្គាពួ
- ១៣៦៥ មានកំណាព្យសរសេរថា សាំងហ្គាពូ គឺជា ទីក្រុងទឹក ឬក្រុងកំពង់ផែ The Nagarakretagama, a Javanese epic poem written in 1365, referred to a settlement on the island called Tumasik (possibly meaning "Sea Town" or "Sea Port"
- ១៤០០ សាំងហ្គាពូ ស្ថិតនៅក្នុងគំនាប អាណាចក្រសៀម Siam និង អាណាចក្រ Majapahit Empire ខណនោះ សាំងហ្គាពូ ច្បាំងចាញ់ Mahapahit គឺ ពួក ជ្វា (សព្វថ្ងៃជា ឥណ្ឌូនេស៊ី) ក៍បានចុះចូលជាមួយ អាណាចក្រ ំ Mahapahit
- ១៥០៩ កងទ័ពPortugueses គ្រប់គ្រងតំបន់ ំម៉ាឡេ ឥណ្ឌូនេស៊ីទាំងមួល
- ១៥១១ កងទ័ពPortugueses ចូលគ្រប់គ្រង តំបន់ Malacca
- ១៥៨១ កងទ័ព Dutch / Netherland as today បានចូលគ្រប់គ្រងតំបន់នេះមួយចំនួន ពីលើពូក ព័រទុយហ្គាល់។
- ១៦១៣ កងទ័ពPortugueses បានវាយកំទេច ដុតបំផ្លាញ ទីក្រុង លំនៅដ្ឋានរបស់ សាំងហ្គាពួ ដែលនាំឲ្យ សាំងហ្គាពូ វិនាសនៅ ២ សតវត្សក្រោយទៀត
- ការតាំងទីលំនៅដំបូង តាមឯកសារបញ្ជាក់ថា មានមនុស្សមករស់នៅកោះសិង្ហបុរីតាំងពីសតវត្សរ៍ទី២នៃគ.ស[១៦]។ កោះនេះដើមឡើយជាដែនដីរបស់ ចក្រភពស៊ូម៉ាត្រានស្រីវិចាយ៉ា (នគរស្រីវិជ័យ) និងមានឈ្មោះដើមជាភាសាជ្វាថា តេម៉ាសេក (Temasek៖ ទីក្រុងសមុទ្រ)។ តេម៉ាសេកធ្លាប់ជាតំបន់ជំនួញដ៏មមាញឹក មុននឹងធ្លាក់ចុះខ្សោយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១៤។ នៅរវាងសតវត្សរ៍ទី១៦និងទី១៩ កោះសិង្ហបុរីជាផ្នែកមួយនៃរាជាណាចក្រស៊ុលតង់ចូហរ។ ពួកព័រទុយហ្គាល់និងហុល្លង់ បានមកគ្រប់គ្រងកោះនេះនៅសតវត្សរ៍ទី១៧។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះ ប្រជាជននៅលើកោះនេះ ភាគច្រើនជាអ្នកនេសាទ។
- ១៨១៨ កងទ័ព អគ្លេស ចូលមកគ្រប់គ្រងតំបន់ សាំងហ្គាពួ ជំនួសពួក Netherlands
- ១៨១៩ អគ្លេស សម្រេចជ្រើសរើសយក សាំងហ្គាពួ ធ្វើជា កំពង់ផែ ចន្លោះ ម៉ាឡាកា និង ម៉ាឡេស៊ី ព្រមទាំងជា ចំណុច ចន្លោះ រវាង ចិន និង ឥណ្ឌា ។ ទីនេះ មាន មា៉លេ ១២០ គ្រួសារ និង ចិន ៣០ គ្រួសារនៅលើ ភ្នំ ក្បែរទន្លេសាំងហ្គាពួ ។ នៅលើ កោះសាំងហ្គាពួ ទាំងមូលមានប្រជាជនប្រមាណ ១០០០ គ្រួសារ។ គ្រានោះ សាំងហ្គាពួ គ្រប់គ្រង់ដោយ Dutch និង ឥណ្ឌូនេស៊ី។
- ១៨២៤ មានការធ្វើជំរឿន ឃើញកំណើនប្រជាជនកើនខ្លាំង ឡើងដល់ ១០,៦៨៣ នាក់
- ១៨២៦ អគ្លេសប្រកាសគ្រប់គ្រង តំបន់សាំងហ្គាពួ នាំឲ្យជនជាតិ ចិន និង ឥណ្ឌា សម្រុកចូលមករស់នៅ សាំងហ្គាពួ នាំឲ្យជនជាតិចិន មានចំនួនច្រើនជាង ម៉ាឡេ និង ឥណ្ឌូនេស៊ី។
- ១៨២៤ សម័យអាណានិគម លោក ថូម៉ាស់ ស្តេមហ្វដ រ៉ាហ្វល (Sir Thomas Stamford Raffles) ដែលបានចុះចតនៅសិង្ហបុរីនៅថ្ងៃទី ២៨ មករា ១៨១៩ បានកត់សំគាល់ឃើញថា សិង្ហបុរីជាទីតាំងជំនួញដ៏មានសក្ដានុភាពនៅអាស៊ី។ តំនាងអោយក្រុមហ៊ុន British East India លោកក៏បានចុះសន្ឋិសញ្ញាជាមួយ ព្រះចៅស៊ុលតង់ ហ៊ូសសេន ស្សា (Sultan Hussein Shah) នៅថ្ងៃទី៦ កុម្ភៈ ១៨១៩ ក្នុងគោលបំណងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ខាងត្បូងរបស់សិង្ហបុរីអោយក្លាយជាទីតាំងជំនួញនិងស្នាក់នៅរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស ។ នៅថ្ងៃទី២ សីហា ១៨២៤ សិង្ហបុរីបានក្លាយជាដែនដីអាណានិគមពេញសិទ្ធិរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស បន្ទាប់ពីរេស៊ីដង់ទី២របស់សិង្ហបុរីឈ្មោះ ចន ក្រហ្វើដ (John Crawfurd) បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយព្រះចៅស៊ុលតង់ ហ៊ូសសេន ស្សា ដែលក្នុងនោះព្រះចៅស៊ុលតង់យល់ព្រមប្រគល់កោះសិង្ហបុរីទាំងមូលទៅអោយក្រុមហ៊ុន British East India ។ មកទល់ឆ្នាំ១៨៦៩ មានមនុស្សប្រហែល១សែននាក់រស់នៅលើកោះនេះ។ ការគ្រប់គ្រងនគរូបនីយកម្មរបស់សិង្ហបុរីនៅសម័យអាណានិគមមានលក្ខណៈជា «ការបែកចែកដើម្បីគ្រប់គ្រង»។ មានន័យថាក្រុមមនុស្សប្រភេទផ្សេងគ្នារស់នៅតាមតំបន់ផ្សេងគ្នា។ ស្ទឹងសិង្ហបុរីដែលជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំ ជាទីតាំងនៅរបស់ពួកពាណិជ្ជករ ម្ចាស់ធនាគារចំរុះជាតិសាសន៍ និងកម្មករលើកដាក់ទំនិញជនជាតិចិននិងឥណ្ឌា។ ជនជាតិម៉ាឡេ ដែលភាគច្រើនជាអ្នកនេសាទនិងអ្នកដើរសមុទ្រ រស់នៅប៉ែកអាគ្នេយ៍ខាងចុងស្ទឹង ជាមួយពាណិជ្ជករនិងបញ្ញាវ័នជនជាតិអារ៉ាប់។ ជនជាតិអឺរ៉ុបដែលមានតិចតួចនៅឡើយនាពេលនោះ រស់នៅម្ដុំ Fort Canning Hill និងនៅខាងដើមស្ទឹងសិង្ហបុរី។
- ១៨៧១ ប្រជាជន សាំងហ្គាពួ កើនដល់ជាង ១០០,០០០ នាក់
- ១៨៧៧ ប្រទេសអគ្លេស បង្កើតច្បាប់ការពារជនជាតិចិន ជាពិសេសការពារស្រ្តីចិន ពីការបង្ខំបំរើសេរីពេស្យាចារ នោ សាំងហ្គាពួ។
- ១៩០៦ ចលនាបដិវត្តន៍សម្ងាត់ចិន របស់ ស៊ុនយ៉ាសេត នៅប្រទេសជប៉ុន ដើម្បី ប្រឆាំងស្តេច ចិន
- ១៩៤២ ទ័ពជប៉ុន បើកការវាយប្រហារលើតំបន់ អាស៊ីអាគ្នេហ៍ ប្រឆាំង អគ្លេស អាមេរិក និងបានគ្រប់គ្រង សាំងហ្គាពួ រហូតឆ្នាំ ១៩៤៥
- ១៩៤៥ ជប៉ុនចាញ់សង្រ្គាម ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ អគ្លេសឡើងវិញ ប្រទេសសាំងហ្គាពួ ជួបវិបត្តិសង្រ្គាមផ្ទៃក្នុង បេះបោរ កាប់សម្លាបគ្នា ទាមទារឲ្យកងទ័ពជប៉ុនត្រឡប់មកគ្រប់គ្រងឡើងវិញ តែច្បាំងចាញ់ អគ្លេស ដូច្នេះ អគ្លេសបន្តគ្រប់គ្រងដល់ឆ្នាំ ១៩៤៦
- ១៩៤៨ មានការបោះឆ្នោតជាលើកដំបូង ដែល អ្នកមានសិទ្ធុិបោះឆ្នោត គឺមានតែជនជាតិ អគ្លេស ប៉ុណ្ណោះ
- ១៩៤៨ រយៈពេល ៣ ខែ ក្រោយការបោះឆ្នោត កងទ័ពកុម្មុយនីស្ត ម៉ាឡេស៊ី បេះបោរ ប្រឆាំង កងទ័ពអគ្លេសនៅសាំងហ្គាពួ។
- ១៩៤៥ នៅក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ កងទ័ពព្រះចៅអធិរាជជប៉ុនបានឈ្លានពានតំបន់ម៉ាឡាយ៉ា និងបានបំផ្ទុះសមរភូមិសិង្ហបុរី។ កងទ័ពអង់គ្លេសដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនជាមុនបានចុះចាញ់ក្នុងរយៈពេល៦ថ្ងៃនៃការប្រយុទ្ឋ គឺនៅថ្ងៃទី១៥ កុម្ភៈ ១៩៤២។ កងទ័ពជប៉ុនបានប្ដូរឈ្មោះសិង្ហបុរីទៅជា ស្សូណាន់តូ (昭南島 ជាពាក្យកាត់នៃពាក្យ 昭和の時代に得た南の島 បានន័យថា កោះនៅភាគខាងត្បូងដែលបានមកនៅសករាជស្សូវ៉ាក់)[១៧]។ រយៈពេល១ខែក្រោយពីជប៉ុនចាញ់សង្គ្រាមលោក ពួកអង់គ្លេសបានវិលត្រលប់មកវិញនៅថ្ងៃទី១២ កញ្ញា ១៩៤៥។
- ១៩៤៦ ការប្រកាសឯករាជ្យ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាម រដ្ឋាភិបាលអង់គ្លេសបានផ្ដល់សិទ្ធិអោយសិង្ហបុរីរៀបចំការបោះឆ្នោតសកលដំបូងរបស់ខ្លួននៅឆ្នាំ១៩៥៥។ អ្នកឈ្នះឆ្នោតជាបេក្ខជនគាំទ្រឯករាជ្យភាពឈ្មោះ ដេវីដ ម៉ារស្សល (David Marshall) មេដឹកនាំគណបក្សរណសិរ្សពលកម្ម (Labour Front Party)។ ដើម្បីសុំស្វ័យភាពបរិបូណ៌ ម៉ារស្សលបានដឹកនាំប្រតិភូមួយក្រុមទៅក្រុងឡិនដិន ប៉ុន្តែត្រូវអង់គ្លេសបដិសេដ។ លោកបានលាលែងពីដំណែងពេលត្រលប់មកសិង្ហបុរីវិញភ្លាម ហើយតំណែងលោកត្រូវជំនួសដោយលោក លីម យូហុក (Lim Yew Hock)។ សិង្ហបុរីក្លាយជារដ្ឋស្វ័យគ្រប់គ្រងក្នុងចក្រភពអង់គ្លេសក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩ ដោយមាននាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងគណរដ្ឋមន្ត្រីផ្ទាល់ខ្លួន សំរាប់មើលការខុសត្រូវកិច្ចការរដ្ឋាភិបាល លើកលែងតែវិស័យការពារជាតិនិងកិច្ចការបរទេសប៉ុណ្ណោះ។
- ១៩៥១ ការបោះឆ្នោតលើកទី ២ កងទ័ព ម៉ាឡេស៊ី បេះបោរប្រឆាំងសារជាថ្មី នាំឲ្យ អគ្លេស បន្ថុយឥទ្ធិពលគ្រប់គ្រងលើ សាំងហ្គាពួ
- ១៩៥៣ តាមតឹងយោធារវាង សាំងហ្គាពួ ម៉ាឡេស៊ី និងឈានដល់ការកាត់ទោស ដោះលែងសកម្មជនប្រឆាំងល្បីៗ។
- ១៩៥៥ សាំងហ្កាពួ ប្រកាសជា រដ្ឋស្វ័យត
- ១៩៥៩ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី៣០ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៩ គណបក្សសកម្មភាពប្រជាជន (People's Action Party) បានឈ្នះឆ្នោតយ៉ាងភ្លោកទឹកភ្លោកដី។ ក្រោយមកសិង្ហបុរីបានក្លាយជារដ្ឋស្វ័យគ្រប់គ្រងនៅក្នុងខំមិនវ៉ែល ហើយលោក លី ក្វាន់យូ (Lee Kuan Yew) បានស្បថចូលកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដំបូងគេនៅថ្ងៃទី៣ មិថុនា ១៩៥៩[១៨]។ សិង្ហបុរីប្រកាសឯករាជ្យពីអង់គ្លេសជាឯកត្តោភាគីនៅថ្ងៃទី ៣១ សីហា ១៩៦៣ មុនពេលចូលជាសមាជិកសហព័ន្ឋម៉ាឡេស៊ីក្នុងខែកញ្ញា។ រយៈពេល២ឆ្នាំក្រោយមក សិង្ហបុរីបានដើរចេញពីសហព័ន្ឋ បន្ទាប់ពីមានការខ្វែងគំនិតយ៉ាងក្ដៅគគុគជាមួយរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ។ សិង្ហបុរីបានទទួលអធិបតេយ្យភាពជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី ៩ សីហា ១៩៦៥។ លោក យូសូហ្វ ប៊ីន អ៊ីស្សាក (Yusof bin Ishak)បានចូលស្បថកាន់តំនែងជាប្រធានាធិបតី ដោយលោក លី ក្វាន់យូ នៅតែជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
- ១៩៦៥ ប្រកាសធ្វើជា សាធារណរដ្ឋសាំងហ្គាពួ Republic of Singapore National Day of Singapore (Malay: Hari Kebangsaan Singapura; Chinese: 新加坡国庆日; Tamil: சிங்கப்பூரின் தேசிய நாள்) is celebrated every year on August 9, in commemoration of Singapore's independence from Malaysia in 1965. This holiday features a National Day Parade, an address by the Prime Minister of Singapore, and fireworks celebrations.
- រដ្ឋដ៏ក្មេងខ្ចីនេះបានជួបនឹងវិបត្តិជាច្រើនដូចជា ភាពខ្វះការងារធ្វើយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ កង្វះលំនៅដ្ឋាន និងកង្វះផ្ទៃដីដាំដុះនិងធនធានធម្មជាតិ។ នៅក្នុងអាណត្តិរបស់លោក លី ក្វាន់យូ ពីឆ្នាំ ១៩៥៩ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩០ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកបានលុបបំបាត់ភាពអត់ការងារធ្វើមួយភាគធំ លើកកំពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន និងបានបង្កើតអោយមានកម្មវិធីផ្ដល់ជំរកសាធារណៈក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។ សេដ្ឋកិច្ច និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ឋត្រូវបានអភិវឌ្ឍ។ ភាពតានតឹងនៃជំលោះជាតិសាសន៍បានធូរស្រាល។ សិង្ហបុរីបានបង្កើតអោយមានប្រព័ន្ឋការពារឯករាជ្យជាតិ តាមរយៈការបង្កើតច្បាប់ស្ដីអំពីកាតព្វកិច្ចយោធាចំពោះបុរសៗ។
- ១៩៩០ លោក ហ្គោស ចុកតុង (Goh Chok Tong) បានបន្ដតំនែងពីលោក លី ក្វាន់យូ។ ក្នុងអាណត្តិរបស់លោក សិង្ហបុរីក៏ដូចជាប្រទេសនៅអាស៊ីមួយចំនួន បានជួបនឹងវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុឆ្នាំ១៩៩៧ ការរីករាលដាលនៃជំងឺសារស៍ (SARS)នៅឆ្នាំ២០០៣ និងការគំរាមគំហែងភារវកម្មពីក្រុមចាម៉ាស់ អ៊ីស្លាមីយ៉ាស។ នៅឆ្នាំ២០០៤ លោក លី សៀនលូង (Lee Hsien Loong) ដែលជាកូនប្រុសច្បងរបស់លោក លី ក្វាន់យូ បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី៣របស់សិង្ហបុរី
3 1819–1942: Colonial Singapore. 3.1 1819–1826: Early growth. ...
4 1942–1945: The Battle for Singapore and Japanese occupation.
5 1945–1955: Post-war period. ...
6 1955–1963: Self-government. ...
7 1963–1965: Singapore in Malaysia. ...
8 1965–present: Republic of Singapore.